तत्त्वमुक्ताकलापः भाग १ /668

2025-01-21 07:49:02 by ambuda-bot

This page has not been fully proofread.

598

सव्याख्यासर्वार्थसिद्धिसहिततत्वमुक्ताकलापे

[
जडद्रव्य

तत्वमुक्ताकलापः

रतम्यम् । पाते गुर्व्यास्तु तस्याः प्रलघु दिवि
समुत्क्षिप्तमेनां न यायात् ॥ ६३ ॥

सर्वार्थसिद्धिः

* भूपतने दोषमाह - पाते इति । अयं भावः - पातो ह
भुवः न तावदुपलम्भागमाभ्यम् । तयोरिह तद्विपरीतत्वात् ।
नाप्यनुमानतः गुरुत्वात्पतनस्य प्रतिबन्धके निरोधोपपत्तेः ।
आनन्ददायिनी

मूलस्य प्राक्प्रतीचोः पत्रिणोः पतने तारतम्यं -- व्यत्यासः प्रस-
जति — प्राक्पततः पश्चिमत्वं प्रत्यक्पततः प्राक्तुं प्रसजतीत्यर्थः ।
ननु पतनस्य प्रामाणिकत्वे दोषः कथञ्चित्परिहर्तव्य इत्यत्राह -
अयं भाव इति । पतने प्रमाणाभावादिति भावः । नन्वनुमान-
मेव प्रमाणमित्याह-गुरुत्वात्पतनस्येति । गुरुत्वेऽपि दृढतरबद्धस्य पत-
नाभावाद्व्यभिचार इति भावः । प्रतिबन्धकाभावविशेषितं गुरुत्वं पतन-

भावप्रकाशः

1 * भूपतने इति – यद्यपि लल्लाचार्येण जैनसंमतपतनपक्ष इव
उत्पतनपक्षेऽपि -

यदि गच्छति भूरधोमुखी गगने क्षिप्तमुपैति नो महीम् ।
यदि वोर्ध्वमुपैति सा तदा निकटः किं न भवद्भपञ्जरः ॥

(शीष्यधी. तं. मिथ्या ३८)

इत्यनेन दोष उक्तः ; तत्र उत्पतनवादी को वा दार्शनिक इति न ज्ञायते

;