2025-01-21 07:48:52 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
सरः]
भूभ्रमणपक्षदूषणम्
सर्वार्थसिद्धिः
591
च स्वदेशपश्चिमभाग एव तेषां निपातस्स्यात् 'उड्डीनाश्च पक्षिणो
न कुलायमासीदेयुः । प्रत्यङ्कुखं च गच्छतां दुःखेनापि न संनि-
आनन्ददायिनी
क्षेपः परभागे पातप्रसङ्गश्चेत्यर्थः । उड्डीनाश्चेति ——- तीव्रतरं भ्रमणेन
प्रतिक्षणं कुलायादिपुरो धावन्ने (नि)वानुधावता दूरस्थ एव स्यादित्यर्थः ।
प्रत्यङ्मुखं पततामिति---यत्र पक्षी तत्र कुलायादेस्सन्निध्यसम्भवादिति
भावः । प्राङ्मुखमिति—— उद्देश्यदेशस्य पूर्वन्यायेन दवीयस्त्वादिति
भावप्रकाशः
1* निपातस्स्यादिति । अयमर्थः-
इषवोऽभिनभस्समुज्झिताः निपतन्तस्स्युरपांपतेर्दिशि ।
इत्यभिहितो लल्लाचार्येण । 2 * उड्डीनाश्चेति-
1
( धीवृ. तं मिथ्या ४२ )
--
यदि च भ्रमति क्षमा तदा स्वकुलायं कथमामुयः खगाः
इति तत्पूर्वार्धेन तेनैवोक्तोऽयमर्थः ।
यद्येवं श्येनाद्याः न खात्पुनः स्वनिलयमुपेयुः ।
इति 'भ्रमति भ्रमस्थितेव' इत्यादिश्लोकोत्तरार्धेनोक्तो वराहमिहिराचा-
येणापि (पं. सि. १६–५) ।
यद्येवमम्बरचरा विहगाः स्वनीड-
मासादयन्ति न खलु भ्रमणे धरित्र्याः ।
इति श्रीपतिनापि (सिद्धान्तशेखरे ) ।
किञ्चाम्बुदा अपि न भूरिपयोमुचस्स्युः
देशस्य पूर्वगमनेन चिराय हन्त ।
भूभ्रमणपक्षदूषणम्
सर्वार्थसिद्धिः
591
च स्वदेशपश्चिमभाग एव तेषां निपातस्स्यात् 'उड्डीनाश्च पक्षिणो
न कुलायमासीदेयुः । प्रत्यङ्कुखं च गच्छतां दुःखेनापि न संनि-
आनन्ददायिनी
क्षेपः परभागे पातप्रसङ्गश्चेत्यर्थः । उड्डीनाश्चेति ——- तीव्रतरं भ्रमणेन
प्रतिक्षणं कुलायादिपुरो धावन्ने (नि)वानुधावता दूरस्थ एव स्यादित्यर्थः ।
प्रत्यङ्मुखं पततामिति---यत्र पक्षी तत्र कुलायादेस्सन्निध्यसम्भवादिति
भावः । प्राङ्मुखमिति—— उद्देश्यदेशस्य पूर्वन्यायेन दवीयस्त्वादिति
भावप्रकाशः
1* निपातस्स्यादिति । अयमर्थः-
इषवोऽभिनभस्समुज्झिताः निपतन्तस्स्युरपांपतेर्दिशि ।
इत्यभिहितो लल्लाचार्येण । 2 * उड्डीनाश्चेति-
1
( धीवृ. तं मिथ्या ४२ )
--
यदि च भ्रमति क्षमा तदा स्वकुलायं कथमामुयः खगाः
इति तत्पूर्वार्धेन तेनैवोक्तोऽयमर्थः ।
यद्येवं श्येनाद्याः न खात्पुनः स्वनिलयमुपेयुः ।
इति 'भ्रमति भ्रमस्थितेव' इत्यादिश्लोकोत्तरार्धेनोक्तो वराहमिहिराचा-
येणापि (पं. सि. १६–५) ।
यद्येवमम्बरचरा विहगाः स्वनीड-
मासादयन्ति न खलु भ्रमणे धरित्र्याः ।
इति श्रीपतिनापि (सिद्धान्तशेखरे ) ।
किञ्चाम्बुदा अपि न भूरिपयोमुचस्स्युः
देशस्य पूर्वगमनेन चिराय हन्त ।