2025-01-21 07:48:41 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
सरः]
त्रिलोकभ्रिमणपक्षदूषणम् विनिगमनाविरहपारहरः
585
सर्वार्थसिद्धिः
तदविशेषाद्भुवोऽपि कल्प्यतामिति चेन्न; '* अपेक्षितस्या *न्यथैव
सिद्धेः । अत्र 'अनुलोमगतिनौस्थः ' इत्यादिषु स्थापितस्य
आनन्ददायिनी
इत्यादिवदर्थवादतयाऽन्यपरत्वादिति भावः । अपेक्षितस्येति - - उदया-
स्तमयादेरित्यर्थः । यद्वा उत्तानादिवाक्यनिर्वाहस्येत्यर्थः । निर्वाहस्तूक्त एव ।
अनुलोमगतिर्नोस्थः यद्वज्जन्तुश्चरति भूमध्ये ।
नित्यं भ्राम्यति भूमिः नित्यप्रवहेण वायुना नुन्ना ॥
इति ज्योतिश्शास्त्रैकदेशिनां मतं ;
निराधारा भूमिः नित्यमधः पातिनी यस्मात् ।
इति जैनमतं च दूषयितुमनुभाषते ---- अत्रानुलोमगतिरित्यादिना ।
भावप्रकाशः
ग्रहाणां न दृश्यत एव । यथेोक्तम् -' इदानीं ग्रहाणां पूर्वगतिमनुपलक्षि-
तामपि दृष्टान्तेन दृढीकुर्वन्नाह---
यान्तो भचक्रे लघुपूर्वगत्या खेटास्तु तस्यापरशीघ्रगत्या ।
कुलालचक्रभ्रमिवामगत्या यान्तो न कीटा इव भान्ति यान्तः ॥
(शिरो. गोला. मध्य- वसना. ४ )
इति । ' अपेक्षितस्येति - अयनसंक्रमऋतुभेदग्रहणादय इहापेक्षित-
शब्दार्थः । 2* अन्यथैव — ग्रहाणां प्राग्गत्यङ्गीकारेणैवेत्यर्थः ॥
3
*
* स्थापितस्येति --अनेक ग्रहाणां प्राग्गत्यङ्गीकारे गौरवं
एकस्या भुव एव भ्रमणाङ्गीकारे लाघवमित्यस्मिन् पक्षे युक्तिरुत्तरत्र
शङ्कावसरेषु व्यक्तीभविष्यति ।
अनुलोमगतिर्नौस्थः पश्यत्यचलं विलोभगं यद्वत् ।
अचलानि भानि तद्वत् समपश्चिमगानि लङ्कायाम् ॥
त्रिलोकभ्रिमणपक्षदूषणम् विनिगमनाविरहपारहरः
585
सर्वार्थसिद्धिः
तदविशेषाद्भुवोऽपि कल्प्यतामिति चेन्न; '* अपेक्षितस्या *न्यथैव
सिद्धेः । अत्र 'अनुलोमगतिनौस्थः ' इत्यादिषु स्थापितस्य
आनन्ददायिनी
इत्यादिवदर्थवादतयाऽन्यपरत्वादिति भावः । अपेक्षितस्येति - - उदया-
स्तमयादेरित्यर्थः । यद्वा उत्तानादिवाक्यनिर्वाहस्येत्यर्थः । निर्वाहस्तूक्त एव ।
अनुलोमगतिर्नोस्थः यद्वज्जन्तुश्चरति भूमध्ये ।
नित्यं भ्राम्यति भूमिः नित्यप्रवहेण वायुना नुन्ना ॥
इति ज्योतिश्शास्त्रैकदेशिनां मतं ;
निराधारा भूमिः नित्यमधः पातिनी यस्मात् ।
इति जैनमतं च दूषयितुमनुभाषते ---- अत्रानुलोमगतिरित्यादिना ।
भावप्रकाशः
ग्रहाणां न दृश्यत एव । यथेोक्तम् -' इदानीं ग्रहाणां पूर्वगतिमनुपलक्षि-
तामपि दृष्टान्तेन दृढीकुर्वन्नाह---
यान्तो भचक्रे लघुपूर्वगत्या खेटास्तु तस्यापरशीघ्रगत्या ।
कुलालचक्रभ्रमिवामगत्या यान्तो न कीटा इव भान्ति यान्तः ॥
(शिरो. गोला. मध्य- वसना. ४ )
इति । ' अपेक्षितस्येति - अयनसंक्रमऋतुभेदग्रहणादय इहापेक्षित-
शब्दार्थः । 2* अन्यथैव — ग्रहाणां प्राग्गत्यङ्गीकारेणैवेत्यर्थः ॥
3
*
* स्थापितस्येति --अनेक ग्रहाणां प्राग्गत्यङ्गीकारे गौरवं
एकस्या भुव एव भ्रमणाङ्गीकारे लाघवमित्यस्मिन् पक्षे युक्तिरुत्तरत्र
शङ्कावसरेषु व्यक्तीभविष्यति ।
अनुलोमगतिर्नौस्थः पश्यत्यचलं विलोभगं यद्वत् ।
अचलानि भानि तद्वत् समपश्चिमगानि लङ्कायाम् ॥