2025-01-21 07:47:36 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
सरः ] वायुप्रत्यक्षता, गुणानुमेयतानिरासः त्वावप्रत्यक्षत्वानुपपत्तिनिरासः
तत्वमुक्ताकलापः
न पुनरगमकं स्पर्शनं रूपशून्ये ।
ग्राह्यतादृग्विधगुणविरहो ह्यन्यदक्षं
सर्वार्थसिद्धिः
539
अन्याक्ष-
न रुन्धे
द्रव्यग्रहणनिवृत्त्यर्था । उपलक्षणमेतत् अन्धतमसमध्यस्थस्य ;
सालोकेऽपि निमीलितचक्षुपश्च । नचैतद्युक्तम् ! दर्शनस्पर्शनाभ्या-
मेकार्थग्रहणाभ्युपगमात्; अन्यथा द्रव्यापह्नवप्रसङ्गाच्च । ननु
नीरूपं कथं प्रत्यक्षम् ? आत्मादीन् पश्य ! कथं बाह्याक्षग्राह्यम् ?
रूपादीन्निरूपय ! कथं स्पर्शनवेद्यम् ? स्पर्शमेव परामृश! इत्यभि-
प्रायेणाह - न पुनरति । तथाऽपि नीरूपद्रव्यं कथं बाह्येन्द्रिय-
ग्राह्यम् ? त्वगिन्द्रियग्राह्यं वा ? इत्यत्राह - अन्याक्षेति । इन्द्रि -
याणां स्वग्राह्यविशेषगुणोपधानेन हि द्रव्यग्राहकत्वमिति वः क-
ल्पना । ततश्चेन्द्रिमान्तरग्राह्यविशेषगुणविरहेऽपि बायोस्त्वीगीन्द्र-
आनन्ददायिनी
न चैतदिति । तेनैव द्रव्यसाधनादिति भावः । आत्मादीनिति - नीरूप-
स्याप्यात्मनः प्रत्यक्षत्वदर्शनात् तेनाप्रत्यक्षत्वसाधनमनुपपन्नमिति भावः ।
शङ्कते - कथमिति । उत्तरमाह - रूपादानिति । तद्वाह्मेन्द्रियग्राह्यत्वा-
व्याप्यमपि न भवति रूपे व्यभिचारादित्यर्थः । पुनर्विशे (पुनरपि -
विशे)षव्याप्तिमभिप्रेत्याशङ्कते - कथं स्पर्शनेति । उत्तरमाह-स्पर्शमेवेति ।
इन्द्रियाणामिति-तथाच स्वग्राह्यगुणाभावे तदिन्द्रियग्राह्यता न स्यात् ;
न चात्र तदभावः ! इति भावः । यदीन्द्रियान्तरग्राह्यगुणाभावाददपि
तत्वमुक्ताकलापः
न पुनरगमकं स्पर्शनं रूपशून्ये ।
ग्राह्यतादृग्विधगुणविरहो ह्यन्यदक्षं
सर्वार्थसिद्धिः
539
अन्याक्ष-
न रुन्धे
द्रव्यग्रहणनिवृत्त्यर्था । उपलक्षणमेतत् अन्धतमसमध्यस्थस्य ;
सालोकेऽपि निमीलितचक्षुपश्च । नचैतद्युक्तम् ! दर्शनस्पर्शनाभ्या-
मेकार्थग्रहणाभ्युपगमात्; अन्यथा द्रव्यापह्नवप्रसङ्गाच्च । ननु
नीरूपं कथं प्रत्यक्षम् ? आत्मादीन् पश्य ! कथं बाह्याक्षग्राह्यम् ?
रूपादीन्निरूपय ! कथं स्पर्शनवेद्यम् ? स्पर्शमेव परामृश! इत्यभि-
प्रायेणाह - न पुनरति । तथाऽपि नीरूपद्रव्यं कथं बाह्येन्द्रिय-
ग्राह्यम् ? त्वगिन्द्रियग्राह्यं वा ? इत्यत्राह - अन्याक्षेति । इन्द्रि -
याणां स्वग्राह्यविशेषगुणोपधानेन हि द्रव्यग्राहकत्वमिति वः क-
ल्पना । ततश्चेन्द्रिमान्तरग्राह्यविशेषगुणविरहेऽपि बायोस्त्वीगीन्द्र-
आनन्ददायिनी
न चैतदिति । तेनैव द्रव्यसाधनादिति भावः । आत्मादीनिति - नीरूप-
स्याप्यात्मनः प्रत्यक्षत्वदर्शनात् तेनाप्रत्यक्षत्वसाधनमनुपपन्नमिति भावः ।
शङ्कते - कथमिति । उत्तरमाह - रूपादानिति । तद्वाह्मेन्द्रियग्राह्यत्वा-
व्याप्यमपि न भवति रूपे व्यभिचारादित्यर्थः । पुनर्विशे (पुनरपि -
विशे)षव्याप्तिमभिप्रेत्याशङ्कते - कथं स्पर्शनेति । उत्तरमाह-स्पर्शमेवेति ।
इन्द्रियाणामिति-तथाच स्वग्राह्यगुणाभावे तदिन्द्रियग्राह्यता न स्यात् ;
न चात्र तदभावः ! इति भावः । यदीन्द्रियान्तरग्राह्यगुणाभावाददपि