2025-01-21 07:47:24 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
528
सव्याख्यसर्वार्थसिद्धिसहिततत्वमुक्ताकलापे
तत्वमुक्ताकलापः
[जडद्रव्य
सृजति विमतो मूर्तमित्याद्यपास्तम् ॥ ४७ ॥
प्राक्प्रत्यक्तादिभेदं भजतु वियदिदं भानुयोगा-
सर्वार्थसिद्धिः
स्पर्शचदुपादानम् स्पर्शशून्यत्वात् एवं वाय्वादिकमपि न तेज:-
प्रभृत्युपादानं रूपशून्यत्वात् रसशून्यत्वादित्यनुमानजातं श्रुत्या-
दिविरोधादपास्तमित्यर्थः ॥ ४७ ॥
आकाशादेरनित्यत्वाव्यापित्वादि.
अथ पराभिमतां विश्वव्यापिनीं दिशमनभ्युपगच्छन्
तत्कल्पकानामन्यथासिद्धिमाह – प्रागिति । यदि प्रागादिधी-
व्यवहारसिद्ध्यै दिक्तत्वं कल्प्यते ; तत्संप्रतिपन्नं व्योमैव भवतु ;
सूर्योदयाद्युपाधिभेदेन तद्विभागात्पूर्वदक्षिणपश्चिमाद्युपाधिक्लुप्ति-
आनन्ददायिनी
मूर्तमिति -- विमत आकाशादिः अमूर्तत्वस्य विभुत्वस्य लिङ्गात्
साधकत्वेनाभिमतात् निरवयवत्वे सति महत्त्वादिलिङ्गात् अमूर्तं विभु न
सृजति न साधयतीत्यर्थः । यद्वा - ' अमूर्तत्वलिङ्गान्न सृजति विमतं
मूर्तमित्याद्यपास्तम्' इति पाठः । तथाचायमर्थ -अमूर्तत्वलिङ्ग
निरवयवत्वे सति महत्त्वादिकं विमतममूर्तं न सृजति न जनयति महत्त्व
सति निरवयवद्रव्यत्वादित्याद्यपास्तमित्यर्थः ॥ ४७ ॥
आकाशादेरनित्यत्वा व्यापित्वादि.
प्रसङ्गस्संगातीरित्याह--अथेति । दिक्तत्वानङ्गीकारे आकाशादे-
रुपाधिभेदेन भेदक्लृप्तिर्गुर्वीत्यत्राह - पूर्वदक्षिणेति । अधिकदिगङ्गीकारेऽपि
सव्याख्यसर्वार्थसिद्धिसहिततत्वमुक्ताकलापे
तत्वमुक्ताकलापः
[जडद्रव्य
सृजति विमतो मूर्तमित्याद्यपास्तम् ॥ ४७ ॥
प्राक्प्रत्यक्तादिभेदं भजतु वियदिदं भानुयोगा-
सर्वार्थसिद्धिः
स्पर्शचदुपादानम् स्पर्शशून्यत्वात् एवं वाय्वादिकमपि न तेज:-
प्रभृत्युपादानं रूपशून्यत्वात् रसशून्यत्वादित्यनुमानजातं श्रुत्या-
दिविरोधादपास्तमित्यर्थः ॥ ४७ ॥
आकाशादेरनित्यत्वाव्यापित्वादि.
अथ पराभिमतां विश्वव्यापिनीं दिशमनभ्युपगच्छन्
तत्कल्पकानामन्यथासिद्धिमाह – प्रागिति । यदि प्रागादिधी-
व्यवहारसिद्ध्यै दिक्तत्वं कल्प्यते ; तत्संप्रतिपन्नं व्योमैव भवतु ;
सूर्योदयाद्युपाधिभेदेन तद्विभागात्पूर्वदक्षिणपश्चिमाद्युपाधिक्लुप्ति-
आनन्ददायिनी
मूर्तमिति -- विमत आकाशादिः अमूर्तत्वस्य विभुत्वस्य लिङ्गात्
साधकत्वेनाभिमतात् निरवयवत्वे सति महत्त्वादिलिङ्गात् अमूर्तं विभु न
सृजति न साधयतीत्यर्थः । यद्वा - ' अमूर्तत्वलिङ्गान्न सृजति विमतं
मूर्तमित्याद्यपास्तम्' इति पाठः । तथाचायमर्थ -अमूर्तत्वलिङ्ग
निरवयवत्वे सति महत्त्वादिकं विमतममूर्तं न सृजति न जनयति महत्त्व
सति निरवयवद्रव्यत्वादित्याद्यपास्तमित्यर्थः ॥ ४७ ॥
आकाशादेरनित्यत्वा व्यापित्वादि.
प्रसङ्गस्संगातीरित्याह--अथेति । दिक्तत्वानङ्गीकारे आकाशादे-
रुपाधिभेदेन भेदक्लृप्तिर्गुर्वीत्यत्राह - पूर्वदक्षिणेति । अधिकदिगङ्गीकारेऽपि