2025-01-21 07:37:52 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
सरः ]
तत्त्वेदन्त्वयोरेकधर्मिंसंबन्धायोगादप्रमात्वशङ्का प्रत्यभिज्ञायाः
353
तत्वमुक्ताकलापः
अत इह न मितिः प्रत्यभिज्ञेति चेन्न ।
सर्वार्थसिद्धिः
प्रत्यभिज्ञा न प्रमितिः । * विरुद्धविषयत्वात् शुक्तिरूप्यधीवत्
प्रत्यभिज्ञात्वादेव वा दीपादिप्रत्यभिज्ञावदिति चेत् ? अत्र न
कालयमात्रं वस्तुनि विरुद्धं । विरुद्धकालान्वयस्तु नास्तीत्यभि-
प्रायेण प्रतिवक्ति-नेति ।
2 * अतत्तामनिदन्तां च तत्त्वेदन्त्वे निरस्यतः ।
अन्योन्यप्रतिषेधस्तु न ततस्सेछुमर्हति ॥
आनन्ददायिनी
इत्यनवस्थेत्यर्थः । कालद्वयमात्रं - कालद्वयसम्बन्धमात्रं । ननु तत्ते -
दन्तयोरन्योन्यप्रतिक्षेपकत्वात् कथमेकत्रेत्यत्राह – अतत्तामिति । तत्ता
स्वाभावं इदन्ता च स्वाभावं तत्तेदन्ते च प्रतिक्षित इत्यर्थः । ततः—
तस्मात् । तत्तेदन्तयोः प्रतिक्षेपकत्वं सेद्धुं (सोढुं ) भवितुं नार्हतीत्यर्थः ।
भावप्रकाशः
* विरुद्धविषयत्वादिति—
अभेदाध्यवसायेन भिन्नरूपेऽपि वृत्तितः ।
इति तत्वसंग्रहवाक्यमत्रानुसन्धेयम् । 2 * अतत्तामित्यादि - तदंशेन नैत-
त्कालसंबन्धव्यवच्छेदः किंतु तत्कालासंबन्धस्य । इदमंशेनापि न तत्काल-
संबन्धव्यवच्छेदः अपि तु एतत्कालासंबन्धस्यैवेत्यर्थः । अयमाशयः-
धर्मिणि तदशस्य पूर्वं प्रत्यक्षतो निश्चयेऽपि एतत्काला संबन्धभ्रमस्संशयो
वा न ततो निवर्तते । इदमंशमात्र प्रत्यक्षे च धर्मिणि तत्कालासंबन्ध-
वान
SARVARTHA.
23
-
तत्त्वेदन्त्वयोरेकधर्मिंसंबन्धायोगादप्रमात्वशङ्का प्रत्यभिज्ञायाः
353
तत्वमुक्ताकलापः
अत इह न मितिः प्रत्यभिज्ञेति चेन्न ।
सर्वार्थसिद्धिः
प्रत्यभिज्ञा न प्रमितिः । * विरुद्धविषयत्वात् शुक्तिरूप्यधीवत्
प्रत्यभिज्ञात्वादेव वा दीपादिप्रत्यभिज्ञावदिति चेत् ? अत्र न
कालयमात्रं वस्तुनि विरुद्धं । विरुद्धकालान्वयस्तु नास्तीत्यभि-
प्रायेण प्रतिवक्ति-नेति ।
2 * अतत्तामनिदन्तां च तत्त्वेदन्त्वे निरस्यतः ।
अन्योन्यप्रतिषेधस्तु न ततस्सेछुमर्हति ॥
आनन्ददायिनी
इत्यनवस्थेत्यर्थः । कालद्वयमात्रं - कालद्वयसम्बन्धमात्रं । ननु तत्ते -
दन्तयोरन्योन्यप्रतिक्षेपकत्वात् कथमेकत्रेत्यत्राह – अतत्तामिति । तत्ता
स्वाभावं इदन्ता च स्वाभावं तत्तेदन्ते च प्रतिक्षित इत्यर्थः । ततः—
तस्मात् । तत्तेदन्तयोः प्रतिक्षेपकत्वं सेद्धुं (सोढुं ) भवितुं नार्हतीत्यर्थः ।
भावप्रकाशः
* विरुद्धविषयत्वादिति—
अभेदाध्यवसायेन भिन्नरूपेऽपि वृत्तितः ।
इति तत्वसंग्रहवाक्यमत्रानुसन्धेयम् । 2 * अतत्तामित्यादि - तदंशेन नैत-
त्कालसंबन्धव्यवच्छेदः किंतु तत्कालासंबन्धस्य । इदमंशेनापि न तत्काल-
संबन्धव्यवच्छेदः अपि तु एतत्कालासंबन्धस्यैवेत्यर्थः । अयमाशयः-
धर्मिणि तदशस्य पूर्वं प्रत्यक्षतो निश्चयेऽपि एतत्काला संबन्धभ्रमस्संशयो
वा न ततो निवर्तते । इदमंशमात्र प्रत्यक्षे च धर्मिणि तत्कालासंबन्ध-
वान
SARVARTHA.
23
-