2025-01-21 07:37:32 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
'
1
सरः]जनैः व्यक्तिरूपत्वेऽपि सांख्यमते व्यक्तिपदार्थस्य दुर्वचत्वं नित्यत्वाद्यनुपपत्तिश्च303
सर्वार्थसिद्धिः
* किश्च व्यक्तिरपि नित्या कार्या वा ?
–
पूर्वत्र कारकाणामिव 2 * व्यञ्जकानामपि नैष्फल्यम् ;
आनन्ददायिनी
असत उत्पत्तिपक्षे दूषणानां स्वव्यापकत्वाज्जातित्वमित्याह — किञ्चेति ।
विद्यमानानां
भावप्रकाशः
स्वलक्षणेन——स्वज्ञापिकया
कारकव्यापारसामग्रया
पूर्तिः - व्यवहारविशेषरूपफलोपयोगितेत्यर्थ । एतेन - सांख्यचन्द्रिकायां
व्यवहारोपयोगितत्तत्कार्याभिव्यक्तेस्तत्तत्कार्यनिष्ठसत्त्वगुणरूपतया नि-
प्रतिबद्धत्वान्न व्यवहारोपयोगित्वं
त्यत्वेऽपि तमसा
अभिव्यञ्ज-
कसामग्रया तूत्तेजकेन मणेरिव तमसः प्रतिबन्धाद्व्यवहारक्षमत्वमिति
सामग्रया उत्तेजकत्वमात्राङ्गीकारात् सत्कार्यवादबाधाभावः' इत्यु-
क्तिरपास्ता । पूर्वमपि—
इत्यारभ्य
न हि व्यक्तौ विशेषोऽस्ति नचावरणवारणम् ।
तयोरा भवत्पक्षे नित्यत्वात्साध्यता कथम् ॥
इन्द्रियप्रतिघातेन भांगर्भागान्तरावृतिः ।
यथाऽन्यत्र तथा नात्र कादाचित्कदशात्यजः ॥
इत्यन्तग्रन्थेनायमर्थः स्फुटीकृतः । ध्वंसप्रागभावौ अतीतानागताव-
स्थारूपौ अभिव्यक्तिश्च वर्तमानावस्थैवेति निष्कर्षमपि दूषयति-
1 * किञ्चेत्यादिना । नित्या — कालत्रये सती ॥
2 * व्यञ्जकानां - वर्तमानावस्थासम्पादकानां । उदाहृतयोगभाष्यादिषु
लक्षणशब्दाभिधेयानामवस्थानां सदासत्त्वरूपनित्यत्वमङ्गीकृतम् । इत्थं
च विज्ञानभिक्षुणा खोपज्ञसाङ्ख्यप्रवचनसूत्रभाष्ये अभिव्यक्तेर्वर्तमाना-
1
सरः]जनैः व्यक्तिरूपत्वेऽपि सांख्यमते व्यक्तिपदार्थस्य दुर्वचत्वं नित्यत्वाद्यनुपपत्तिश्च303
सर्वार्थसिद्धिः
* किश्च व्यक्तिरपि नित्या कार्या वा ?
–
पूर्वत्र कारकाणामिव 2 * व्यञ्जकानामपि नैष्फल्यम् ;
आनन्ददायिनी
असत उत्पत्तिपक्षे दूषणानां स्वव्यापकत्वाज्जातित्वमित्याह — किञ्चेति ।
विद्यमानानां
भावप्रकाशः
स्वलक्षणेन——स्वज्ञापिकया
कारकव्यापारसामग्रया
पूर्तिः - व्यवहारविशेषरूपफलोपयोगितेत्यर्थ । एतेन - सांख्यचन्द्रिकायां
व्यवहारोपयोगितत्तत्कार्याभिव्यक्तेस्तत्तत्कार्यनिष्ठसत्त्वगुणरूपतया नि-
प्रतिबद्धत्वान्न व्यवहारोपयोगित्वं
त्यत्वेऽपि तमसा
अभिव्यञ्ज-
कसामग्रया तूत्तेजकेन मणेरिव तमसः प्रतिबन्धाद्व्यवहारक्षमत्वमिति
सामग्रया उत्तेजकत्वमात्राङ्गीकारात् सत्कार्यवादबाधाभावः' इत्यु-
क्तिरपास्ता । पूर्वमपि—
इत्यारभ्य
न हि व्यक्तौ विशेषोऽस्ति नचावरणवारणम् ।
तयोरा भवत्पक्षे नित्यत्वात्साध्यता कथम् ॥
इन्द्रियप्रतिघातेन भांगर्भागान्तरावृतिः ।
यथाऽन्यत्र तथा नात्र कादाचित्कदशात्यजः ॥
इत्यन्तग्रन्थेनायमर्थः स्फुटीकृतः । ध्वंसप्रागभावौ अतीतानागताव-
स्थारूपौ अभिव्यक्तिश्च वर्तमानावस्थैवेति निष्कर्षमपि दूषयति-
1 * किञ्चेत्यादिना । नित्या — कालत्रये सती ॥
2 * व्यञ्जकानां - वर्तमानावस्थासम्पादकानां । उदाहृतयोगभाष्यादिषु
लक्षणशब्दाभिधेयानामवस्थानां सदासत्त्वरूपनित्यत्वमङ्गीकृतम् । इत्थं
च विज्ञानभिक्षुणा खोपज्ञसाङ्ख्यप्रवचनसूत्रभाष्ये अभिव्यक्तेर्वर्तमाना-