2025-01-21 07:36:22 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
6
146
1
सव्याख्यसर्वार्थसिद्धिसहिततत्वमुक्तोकलाप
सर्वार्थसिद्धिः
?
[जडद्रव्य
'* किं च यथा मृदवयवसंघाते घटादेरविभागादिः तथा
पार्थिवाद्यणुसंघाते तत्तद्भूतभौतिकानां स किं न स्यात् । ततश्च
का कथा तदतिरिक्ततत्वकल्पनायाः कृत्स्नैकदेशसंयोगानुपपत्त्या
अणुसंघातस्य कारणत्वक्लप्तिरयुक्तेति चेन्न । सत्वादिविभु-
द्रव्यसंघातस्यापि तत्रैव संयोगविकल्पावतारात् । अणूनां मिथः
कास्नेथन संयोगे पृथुकार्यानुपपत्तिस्स्यात् न तु विभूनामिति
चेन्न । तेषामपि मिथः कात्स्नर्थेन संयुक्तानां स्वापेक्षयाल्पप-
आनन्ददायिनी
सिषाधयिषिता; निमित्तत्वे कार्यगतसत्वाद्युपपादकत्वाभावादप्रयोजकतेति
भावः । किंचाणुसंघात एव घटादीनां विभागाविभागदर्शनान्महदा-
दीनामपि तेष्वेव विभागाद्यनुमानस्योचितत्वान्न तदतिरिक्तस्यैकस्य
विभागाविभागभूमित्वानुमानं युज्यत इत्याह ——किंचेति । तथा च
महदादि(तत्वमेव)कमेव प्रमाणाभावात्पक्षीकर्तुं न शक्यत इति भावः ।
अर्थान्तरपरिहारमाशङ्कते —कृत्स्नेति । समौ चोद्यपरिहाराविति परिहरति
नेति । वैषम्यमाशङ्कते —– अणूनामिति । पुनस्समतामाह -- नेति ।
बहुकार्योत्पत्तावित्यनन्तरमनुपपत्तिस्स्यादिति पदमनुषञ्जनीयम् । तथा च
पृथुकार्यानुपपत्तिवदल्पपरिमाणानेकानुपपत्तिस्समेति भावः । अनुपपत्तिमे-
भावप्रकाशः
।
भावः । प्रकारान्तरेणार्थान्तरमाह - * ' किञ्चेत्यादि । लाघवेनैकोपा-
दानकत्वसाधनं न सम्भवतीति पूर्वमेवोक्तं । लाघवादरे बाधकं च
' कल्पनागौरवभयात्' इत्यादिकारिकायां वक्ष्यते ॥
एकजातीयन धर्मपरिणामेनैव कार्यकारणत्वयोरुपपत्तौ धर्मपरि-
.
146
1
सव्याख्यसर्वार्थसिद्धिसहिततत्वमुक्तोकलाप
सर्वार्थसिद्धिः
?
[जडद्रव्य
'* किं च यथा मृदवयवसंघाते घटादेरविभागादिः तथा
पार्थिवाद्यणुसंघाते तत्तद्भूतभौतिकानां स किं न स्यात् । ततश्च
का कथा तदतिरिक्ततत्वकल्पनायाः कृत्स्नैकदेशसंयोगानुपपत्त्या
अणुसंघातस्य कारणत्वक्लप्तिरयुक्तेति चेन्न । सत्वादिविभु-
द्रव्यसंघातस्यापि तत्रैव संयोगविकल्पावतारात् । अणूनां मिथः
कास्नेथन संयोगे पृथुकार्यानुपपत्तिस्स्यात् न तु विभूनामिति
चेन्न । तेषामपि मिथः कात्स्नर्थेन संयुक्तानां स्वापेक्षयाल्पप-
आनन्ददायिनी
सिषाधयिषिता; निमित्तत्वे कार्यगतसत्वाद्युपपादकत्वाभावादप्रयोजकतेति
भावः । किंचाणुसंघात एव घटादीनां विभागाविभागदर्शनान्महदा-
दीनामपि तेष्वेव विभागाद्यनुमानस्योचितत्वान्न तदतिरिक्तस्यैकस्य
विभागाविभागभूमित्वानुमानं युज्यत इत्याह ——किंचेति । तथा च
महदादि(तत्वमेव)कमेव प्रमाणाभावात्पक्षीकर्तुं न शक्यत इति भावः ।
अर्थान्तरपरिहारमाशङ्कते —कृत्स्नेति । समौ चोद्यपरिहाराविति परिहरति
नेति । वैषम्यमाशङ्कते —– अणूनामिति । पुनस्समतामाह -- नेति ।
बहुकार्योत्पत्तावित्यनन्तरमनुपपत्तिस्स्यादिति पदमनुषञ्जनीयम् । तथा च
पृथुकार्यानुपपत्तिवदल्पपरिमाणानेकानुपपत्तिस्समेति भावः । अनुपपत्तिमे-
भावप्रकाशः
।
भावः । प्रकारान्तरेणार्थान्तरमाह - * ' किञ्चेत्यादि । लाघवेनैकोपा-
दानकत्वसाधनं न सम्भवतीति पूर्वमेवोक्तं । लाघवादरे बाधकं च
' कल्पनागौरवभयात्' इत्यादिकारिकायां वक्ष्यते ॥
एकजातीयन धर्मपरिणामेनैव कार्यकारणत्वयोरुपपत्तौ धर्मपरि-
.