2025-01-21 07:36:11 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
116
सव्याख्यसर्वार्थसिद्धिसहिततत्वमुक्ताकलापे
[
जडद्रव्य
सर्वार्थसिद्धिः
1
परिमितमित्यत्र प्रमाणमस्ति । तत्कल्पनायां तु अनवस्थापातः ।
अतोऽव्यक्तमपरिमितमादिकारणमिति * वृत्तिभेदसिद्धैर्महदा-
दिभिरव्यक्तानुमानं स्यात् । तदेतत्कथामात्रं । स्वतस्सर्व-
ग्रहणयोग्यापि हि पुंसां
चिच्छक्तिस्संसारावस्थायां कर्मणा
आनन्ददायिनी
ङ्कारस्योपरमात् प्रश्वासनिश्वासहेतुभूतप्रयत्नाधारभूतस्य महतस्सिद्धिः ।
नच तन्मते आत्मनः प्रयत्नाधारत्वं तस्य त्रिविधान्तः करणवशादेव
(ज्ञातृत्वादि ;) प्रतिभासात् । स्वभावतश्चितिमात्ररूपत्वस्य तैरङ्गीकारा-
दिति ध्येयम् । कारणत्वादेव महदादिवत्परिमितत्वमित्यत्राह --- तत्कल्प-
नायां त्विति । तथाच अप्रयोजकत्वमिति भावः । वृत्तिभेदसिद्धैरिति
' उभयात्मकमत्र
6
अध्यवसायोबुद्धिः
,
: अभिमानोहङ्कारः
1
भावप्रकाशः
मनः '
अन्तःकरणादिनैरपेक्ष्येण । * वृत्तीभेद सिद्धैरिति । अध्यवसायोऽभिमानः
सङ्कल्पः आलोचनं वचनादानविहरणोत्सर्गानन्दाः । क्रमान्महदहङ्कारमनो-
ज्ञानेन्द्रियवाक्पाणिपादपायूपस्थरूपकर्मेन्द्रियाणां वृत्तयः एतासांक्रिया-
त्वेन सकरणंकतृसाधनेन । महदादिसिद्धिः । ५ ' त्रिविधमनुमानं '
इति कारिकाविवरणावसरे 'अपरंचवतिं सामान्यतोदृष्टमदृष्टस्वल-
क्षणसामान्यविषयं ; यथेन्द्रियावषयमानुमानं । अत्र हि रूपादि
विज्ञानानां क्रियात्वेन करणत्त्वमनुमीयते ' इति वाचस्पतिग्रन्थे इन्द्रि-
यपदं त्रयोदशकरणानां रूपादि विज्ञानपदं उक्तवृत्तिसामान्यस्योप-
लक्षणं उत्तरोदाहृतकारिकाद्यनुरोधादिति भावः ।
2 * चिच्छक्तिः
धर्मभूतज्ञानं ।
सव्याख्यसर्वार्थसिद्धिसहिततत्वमुक्ताकलापे
[
जडद्रव्य
सर्वार्थसिद्धिः
1
परिमितमित्यत्र प्रमाणमस्ति । तत्कल्पनायां तु अनवस्थापातः ।
अतोऽव्यक्तमपरिमितमादिकारणमिति * वृत्तिभेदसिद्धैर्महदा-
दिभिरव्यक्तानुमानं स्यात् । तदेतत्कथामात्रं । स्वतस्सर्व-
ग्रहणयोग्यापि हि पुंसां
चिच्छक्तिस्संसारावस्थायां कर्मणा
आनन्ददायिनी
ङ्कारस्योपरमात् प्रश्वासनिश्वासहेतुभूतप्रयत्नाधारभूतस्य महतस्सिद्धिः ।
नच तन्मते आत्मनः प्रयत्नाधारत्वं तस्य त्रिविधान्तः करणवशादेव
(ज्ञातृत्वादि ;) प्रतिभासात् । स्वभावतश्चितिमात्ररूपत्वस्य तैरङ्गीकारा-
दिति ध्येयम् । कारणत्वादेव महदादिवत्परिमितत्वमित्यत्राह --- तत्कल्प-
नायां त्विति । तथाच अप्रयोजकत्वमिति भावः । वृत्तिभेदसिद्धैरिति
' उभयात्मकमत्र
6
अध्यवसायोबुद्धिः
,
: अभिमानोहङ्कारः
1
भावप्रकाशः
मनः '
अन्तःकरणादिनैरपेक्ष्येण । * वृत्तीभेद सिद्धैरिति । अध्यवसायोऽभिमानः
सङ्कल्पः आलोचनं वचनादानविहरणोत्सर्गानन्दाः । क्रमान्महदहङ्कारमनो-
ज्ञानेन्द्रियवाक्पाणिपादपायूपस्थरूपकर्मेन्द्रियाणां वृत्तयः एतासांक्रिया-
त्वेन सकरणंकतृसाधनेन । महदादिसिद्धिः । ५ ' त्रिविधमनुमानं '
इति कारिकाविवरणावसरे 'अपरंचवतिं सामान्यतोदृष्टमदृष्टस्वल-
क्षणसामान्यविषयं ; यथेन्द्रियावषयमानुमानं । अत्र हि रूपादि
विज्ञानानां क्रियात्वेन करणत्त्वमनुमीयते ' इति वाचस्पतिग्रन्थे इन्द्रि-
यपदं त्रयोदशकरणानां रूपादि विज्ञानपदं उक्तवृत्तिसामान्यस्योप-
लक्षणं उत्तरोदाहृतकारिकाद्यनुरोधादिति भावः ।
2 * चिच्छक्तिः
धर्मभूतज्ञानं ।