2024-01-01 06:19:58 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
प्रथम आश्वासः ।
२३
१
शूरा इति । येऽसुराः परमध्ये परेषां शत्रुणांमध्ये शरा निर्भया: । परमेश्वरे
`भक्ताश्च । कीदृशे । परमध्येये परमरुत्नैः ध्येये ध्यातुं योग्ये । न तु यस्यां कस्याश्चित
तामस्यां मूतों भक्ता इति भावः । अनेन तत्तदिएफलप्राप्तौ सुलभता द्योत्यते । व
पुरुषकारसम्पन्नानां किमशक्यमिति भावः । ये च त्रयो रोगाः रोगहेतवो वातपित्तश्लेष्मा
न्या, इव समपाताः तुल्थगतयः । ( त ? य) था वातपित्तश्लेष्मम्वन्यस्मिन् विकृते अन्यायपि
विकुलतः तथैषामन्य(तरः) स्मिन् फिञ्चिकालपति प्रवृत्तेऽन्यावपि तत्सहकारिणाविन्यर्थः ।
उपमया चैकनत्यम्याव्यभिचारी द्योत्यते । शौर्य दिगुणयोगाद् एकैकस्याव्यकार्यनिग्रह-
क्षमत्त्रे सति जन्योन्यसस्कृतानां कि नामाशक्य निति भावः । ये च तारकभुवः तास्कात्
नारकाव्यादरान गवन्तीति । अथ अनेनामुप्यायणन्वकथनेन सहजावादशौयांदिगुण-
सम्पत्तेः उत्कर्षा द्योत्यते। ईदृश्या शक्तिसम्पदा कुत्रोपक्रयते इत्यत्राह नपातार इति ।
गुप्युपति समासादेकं पढ़न । उक्तं च वाननेन "एकशब्दम्प्युपति समासाद् "
का० ० ५. २. १२) इति । गोशब्देन वाक् स्वर्गो भूमिश्च उच्यन्ते ।
अत एव बहुवननप्रयोगः। बाकु चादलक्षणा । ये च गाः वाचः वेदलक्षणाः स्वर्ग
भृतिं च नपातारः रक्षणशीला । पीडविवार इत्यर्थः । नपातार इति तृन्नन्तं रूपम् ।
वैवाधिनलं सच्चोदिनकर्मवाकया अत एवं हविभागामाबात् स्वर्गम्य बाधकत्वं, हवि
मांगागावदेव दृष्टचनावेन लामाबाद् भूमेरपि बावकत्वमित्यवगन्तव्यम् । वर्गस्य तुबुद्ध-
बेलायामुपमर्दितत्वाद् विशिष्य बाधक । लोकपीडायमेव तच्छतेरुपकार इति
-
"
भावः ॥ २७ ॥
१
शक्तिमाधातुमुपक्रान्ता इत्याह
अथ ते जगत्पीडझविधौ स्वाभाविक्या शक्यैवालम्ययमलनमानाः पुनरौप, धिका
-
-
वृत्तौ राजस्यां नमः पर्वताधिराजस्यान्ने ।
धृतरभसं तापस्यवतमधुरुदयाय भुवनमन्तापस्य ॥ २८ ॥
वृत्ताविति । ते प्रस्तुता असुराः पर्वताधिराजस्य हिमवतः । अन्ते अवसाने,
अधित्यकायामित्यर्थः । तापस्यव्रतं तापसेभ्यो हितं (पं) च ग्निमध्यस्थित्यादिकं व्रतमभङ्ख्या-
२३
१
शूरा इति । येऽसुराः परमध्ये परेषां शत्रुणांमध्ये शरा निर्भया: । परमेश्वरे
`भक्ताश्च । कीदृशे । परमध्येये परमरुत्नैः ध्येये ध्यातुं योग्ये । न तु यस्यां कस्याश्चित
तामस्यां मूतों भक्ता इति भावः । अनेन तत्तदिएफलप्राप्तौ सुलभता द्योत्यते । व
पुरुषकारसम्पन्नानां किमशक्यमिति भावः । ये च त्रयो रोगाः रोगहेतवो वातपित्तश्लेष्मा
न्या, इव समपाताः तुल्थगतयः । ( त ? य) था वातपित्तश्लेष्मम्वन्यस्मिन् विकृते अन्यायपि
विकुलतः तथैषामन्य(तरः) स्मिन् फिञ्चिकालपति प्रवृत्तेऽन्यावपि तत्सहकारिणाविन्यर्थः ।
उपमया चैकनत्यम्याव्यभिचारी द्योत्यते । शौर्य दिगुणयोगाद् एकैकस्याव्यकार्यनिग्रह-
क्षमत्त्रे सति जन्योन्यसस्कृतानां कि नामाशक्य निति भावः । ये च तारकभुवः तास्कात्
नारकाव्यादरान गवन्तीति । अथ अनेनामुप्यायणन्वकथनेन सहजावादशौयांदिगुण-
सम्पत्तेः उत्कर्षा द्योत्यते। ईदृश्या शक्तिसम्पदा कुत्रोपक्रयते इत्यत्राह नपातार इति ।
गुप्युपति समासादेकं पढ़न । उक्तं च वाननेन "एकशब्दम्प्युपति समासाद् "
का० ० ५. २. १२) इति । गोशब्देन वाक् स्वर्गो भूमिश्च उच्यन्ते ।
अत एव बहुवननप्रयोगः। बाकु चादलक्षणा । ये च गाः वाचः वेदलक्षणाः स्वर्ग
भृतिं च नपातारः रक्षणशीला । पीडविवार इत्यर्थः । नपातार इति तृन्नन्तं रूपम् ।
वैवाधिनलं सच्चोदिनकर्मवाकया अत एवं हविभागामाबात् स्वर्गम्य बाधकत्वं, हवि
मांगागावदेव दृष्टचनावेन लामाबाद् भूमेरपि बावकत्वमित्यवगन्तव्यम् । वर्गस्य तुबुद्ध-
बेलायामुपमर्दितत्वाद् विशिष्य बाधक । लोकपीडायमेव तच्छतेरुपकार इति
-
"
भावः ॥ २७ ॥
१
शक्तिमाधातुमुपक्रान्ता इत्याह
अथ ते जगत्पीडझविधौ स्वाभाविक्या शक्यैवालम्ययमलनमानाः पुनरौप, धिका
-
-
वृत्तौ राजस्यां नमः पर्वताधिराजस्यान्ने ।
धृतरभसं तापस्यवतमधुरुदयाय भुवनमन्तापस्य ॥ २८ ॥
वृत्ताविति । ते प्रस्तुता असुराः पर्वताधिराजस्य हिमवतः । अन्ते अवसाने,
अधित्यकायामित्यर्थः । तापस्यव्रतं तापसेभ्यो हितं (पं) च ग्निमध्यस्थित्यादिकं व्रतमभङ्ख्या-