The Sāhityakaṇṭakoddhāra /90

साहित्यकण्टकोद्धारः
 
शब्दस्य दर्शनात् । कथमत्र अदन्तता इति चेत्--सत्यम् । अत एव किं जन्मनेति

पठनीयमिति केचित् । अन्ये तु इषियुधीत्यादिसूत्रेण ( उणादि-१४२) विहितस्य

मक्-प्रत्ययस्य जन जनने इति धातोः आश्रयणात् जन्मम् इत्यप्यकारान्तं [^232 ]भवती-

त्याहुः । जनुर्जननजन्मानि इत्यमरोऽपि नकारान्ताकरान्तोभयसाधारणः ।

न चात्र नान्तत्वमेवास्त्विति वाच्यम् । साहचर्याच्च कुत्रचित् (अमरस्य) इति

परिभाषया रूपसाहचर्यात् अदन्तसाहचर्यस्यापि क्वचिद् विवक्षितत्वात् ।
अ
अर्चिर्हेतिः शिखा स्त्रियाम् इत्यत्र हेतिशब्दसाहचर्याद् अर्चिषः इकारान्तत्वमपि

यथाङ्गीक्रियते तद्वत् । तस्मात् जननसाहचर्यात् जन्मशब्दस्य अदन्तत्वमपीति

रायमकुटादयः । यन्मेदुरम् इत्यत्न यच्छब्दस्य यद्वेत्यर्थः ।
 

 
अथ कथम् -
 
--
कृतः पुरस्कृत्य ततो नलेन स प्रदक्षिणस्तत्क्षणमाशुशुक्षणिः ।
 

(नैषधे १६-३५ )

 
इति श्रीहर्षप्रयोगः । अत्र आङि शुषेः सनश्छन्दसि ( उणादि-२६०) इति

साधितस्य छन्दोविषयत्वात् कथमनत्र लोके प्रयोग इति चेत् -- --उणादयो बहुलम्

(३-३-१) बहुलग्रहणाद् भाषायामपि प्रयुज्यते इति ।
 
61
 

 
अथ कथम् —
 
--
छर्द्यतीसारशूलवान् इति वैद्यशास्त्रम् । अर्चिशुचीत्यादिसूत्रेण ( उणादि-२६५)

विहितस्य इसि-प्रत्ययस्य सत्त्वात् प्रातिपदिकस्य (छर्दिस् इति ) सान्तत्वस्यैव

युक्तत्वात् इति चेत् - अना--अत्राहुः । नायमिसिप्रत्ययान्ताः । किं तु अच
इः
(उणादि-५७८) इतिसूत्रेण इप्रत्यये (रविरितिवत् ) इदन्तोऽध्प्ययमिति न दोष[^233
इति ।
 
]
इति ।
 
अथ कथम् --
 

गोपीकुचामर्दनकुङ्क माङ्गं गोरक्षकं गोरजधूसराङ्गम् --इति, प्रयोगः ।

प्रचकितस्मितमुग्धमुखस्तदा निजगुरुं समवैक्षत राघवः ।

अहह मामपि वेत्सि वरानने व्रतपरं तपरञ्जितकौशिकम् ॥
 

 
इति च रघूत्तमे [^234 ]भ्रातृचरणाः । तथा
 

सहस्य प्रथमे मासि वाहयेद् दोषसंचयम् इति च ।
 

 
[^232]. See T.B. on Unṇādi- 142. This point is mentioned there. Probably it
 
was in the P.M. too.
 

 
[^233]. This is noted as such by Bhattṭṭoji. See S.K. on Unṇādi-265.
 

 
[^234]. Raghūttama seems to be the name of a kāvya. It is a pity that the name
 

of the brother, the author of this, is not mentioned.