The Sāhityakaṇṭakoddhāra /69

साहित्यकण्टकोद्धारः
 
अत्र श्चुतिर् [^153] क्षरणे इति धातोः परस्मैपदित्वात् कथमात्मनेपदप्रयोगः इति

चेत् -- सत्यम् । ईदृशः प्रमाद एवेति शास्त्रशरणाः ।
 
40
 

 
अथ कथम्
--
 

वैदेशिक: स्वकुललाञ्छनतां विधत्ते
 

तद् भूपतिः [^153a ]क्षमति किकिं श्रुतमेव नास्ति । (चौरपञ्चाशत्-६१ )

(श्रौऔत्तराहपाठः)
 

 
इति चौरपञ्चाशति । अवत्र क्षमूषष् सहने इति धातोः अनुदात्ततेत्त्वात् कथं

परस्मैपदप्रयोगः । आत्मनेपदेन हि भवितव्यम् इति चेत् --प्रमाद एवायमित्याहुः ।

अनुदात्तेत्त्वलक्षणमात्मनेपदमनित्यमिति [^154] वा समाधेयम् ।
 

 
अथ कथम्--

उदयति स्म तदद्भ भुतमालिभिर्धरणिभृद् भुवि तत्र विमृश्य यत् ।
 

( नैषधे ४-१८)
 

 
इति श्रीहर्षः । उदयति विततोर्ध्वरश्मिरज्जौ (माघ काव्ये ४-२०) इति

माघश्च । अत्र अय गताविति धातोरनुदात्ततेत्त्वेनात्मनेपदित्वात् ।
 

 
मोहः कोऽयमहो महानुदयते लोकस्य शोकावहः (प्रबोधचन्द्रोदये (५-१४)

इतिवदात्मनेपदस्यैव युक्तत्वात् इति चेत् --सत्यम् ।
 

 
इट किट कटी गतौ इत्यत्न प्रश्लिष्टस्य इधातोः रूपमिदम् । तस्य परस्मै-

पदित्वादिति [^155
55 ]समादधुः ।
 

 
[^153]. There are two roots recorded in the Dhātupātṭha in Bhwvādi. One is

Cyutir aāsecane (without ś in the beginning) and the other ścutir kşaranṣaraṇe. The

second one has palatal ś in the beginning, and of this there are two readings

handed down. According to one reading, there is y as a third consonant

(after c), and according to the other there is no y (as ścutir ). Bhaṭṭoji (in
Scutir .K.). Bhattoji (in
S.K.) notes: yakaārarahito'py ayam. In P.M. he quotes:
 

tathā ca prayujyate madhuścutam ghṛtam iva supūtam iti.
 

In any case the root is only parasmaipadin. Hence the doubt.

[^153-aa]. The printed edn. however has the reading as:
 
S
śrutvāpi tat khalu bhavān kşṣamate' tra citram.
 

Our author perhaps had access to the different reading.
 

 
[^154]. See K.A.S.V.2.3, and the Vṛitti thereon. Also see S.K. on the root

cakşinṣiṅ vyaktaāyāmṃ vāci, where Bhattṭṭoji also notes the same point.
 

 
[^155]. See S. K. after Upasargasyāyatau ( 8.2.19), where this answer is noted

by Bhattṭṭoji. He also notes:
 

yadva
 
ā anudaāttettvalakṣaṇamātmanepadam anityam iti.