2023-04-10 05:19:39 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
साहित्यकण्टकोद्धारः
इति भारविः । अत्र भवस्य स्त्रीति विग्रहे पुंयोगादाख्यायामिति सूत्रेण
(४-१-४८) ङोषि इन्द्रवरुणेत्यादिसूत्रेण (४-१-४६) आनुकि च कृते भवानीपदेनैव
ईश्वरोपस्थितौ पतिशब्देन पुनस्तस्याः पत्यन्तरोपस्थितिः स्यात् इति चेत् --
सत्यम् । प्रमाद एवायमित्यालंकारिका: 4 । (शिवा भवानी रुद्राणी इत्यादि-
कोशात् भवानीशब्दस्य गौरीपर्यायतया योगरूढ्या संज्ञात्वेनैव पार्वतीवाचकत्वम् ।
तेन उमापति शब्दस्येव) भवानीपतिशब्दस्य ईश्वरवाचकत्वेन न दोष" इत्येके ।
अथ कथम्--
कुवलयदलनीला कोकिला बालचूते इति ।
(वामनस्य काव्यालंकारसूतवृत्तावृदाहृतमिदम् ५-२-४६ )
तरुणभुजगनीला सैव वेणी तदेत-
च्छ्रवणयुगमनङ्गन्यस्तडोलाद्वयाभम् ।
(
)
इति महावीरचरिते च ?
अत्र हि जानप देतिसूत्रेण (४-१-४२) विहितस्य ङीषो वा संज्ञायामिति वाति-
केण संज्ञायामेवेति विकल्पनियमात् नीलादोषधौ प्राणिनि चेति वार्तिकरीत्या
ङोष् स्यात् (ततश्च नीली इति रूपेण भवितव्यम् ) इति चेत् --सत्यम् । प्रमाद
एवायमिति "प्रामाणिकाः ।
अथ कथम्--
उपर्युपरि बुद्धीनां चरन्तीश्वरबुद्धयः इति ।
15
अत्र आम्रेडितयोगे बुद्धीनामित्यत्र
(आर्यशूरस्य जातकमालायाम्)
उभसर्वतसोः कार्या धिगुपर्यादिषु त्रिषु ।
द्वितीयाम्रेडितान्तेषु ततोऽन्यत्रापि दृश्यते ॥ इति वार्तिकीरीत्या
(१-४-४८) द्वितीयाप्राप्तेरिति चेत् --सत्यम् । अत्र उपर्युपरीति नाम्रेडितम् ।
किं तु उत्तानबुद्धीनाम् उपरि ईश्वरबुद्धयश्चरन्तीति व्याख्येयम् इत्याहुः" ।
64. See the K.P. the verse na trastam etc. quoted in the 7th chapter as an
example of viruddhamatikṛt.
65. See Pūrṇasarasvati on the word Bhavanipati in the Malatima dhava
after verse IX. 3 ( pp. 497-498, TSS).
66. See Vāmana's K.A.S. V. 2.46 and the Vrtti thereon.
67. The verse from the Jatakamala of Aryaśūra was quoted by Vāmana
in his K.A.S.V. (V.2.84). Durghatavrtti explains uparibuddhānām (bahuvrihi )
as uttaralabuddhānām, (II.3.2; p. 45 ). Bhattoji who also quotes this in his
P.M. (p. 872) explains the word as uttānabuddhānām, and this is reproduced
by our author. The sāmāpya-dvirvacana by the rule 8.1.7 is regarded as the
one that governs the dvitiyā, according to the paribhäşă laksanapratipadoktayoḥ
etc. Instead of having the samipyadvirvacana, by having recourse to the
इति भारविः । अत्र भवस्य स्त्रीति विग्रहे पुंयोगादाख्यायामिति सूत्रेण
(४-१-४८) ङोषि इन्द्रवरुणेत्यादिसूत्रेण (४-१-४६) आनुकि च कृते भवानीपदेनैव
ईश्वरोपस्थितौ पतिशब्देन पुनस्तस्याः पत्यन्तरोपस्थितिः स्यात् इति चेत् --
सत्यम् । प्रमाद एवायमित्यालंकारिका: 4 । (शिवा भवानी रुद्राणी इत्यादि-
कोशात् भवानीशब्दस्य गौरीपर्यायतया योगरूढ्या संज्ञात्वेनैव पार्वतीवाचकत्वम् ।
तेन उमापति शब्दस्येव) भवानीपतिशब्दस्य ईश्वरवाचकत्वेन न दोष" इत्येके ।
अथ कथम्--
कुवलयदलनीला कोकिला बालचूते इति ।
(वामनस्य काव्यालंकारसूतवृत्तावृदाहृतमिदम् ५-२-४६ )
तरुणभुजगनीला सैव वेणी तदेत-
च्छ्रवणयुगमनङ्गन्यस्तडोलाद्वयाभम् ।
(
)
इति महावीरचरिते च ?
अत्र हि जानप देतिसूत्रेण (४-१-४२) विहितस्य ङीषो वा संज्ञायामिति वाति-
केण संज्ञायामेवेति विकल्पनियमात् नीलादोषधौ प्राणिनि चेति वार्तिकरीत्या
ङोष् स्यात् (ततश्च नीली इति रूपेण भवितव्यम् ) इति चेत् --सत्यम् । प्रमाद
एवायमिति "प्रामाणिकाः ।
अथ कथम्--
उपर्युपरि बुद्धीनां चरन्तीश्वरबुद्धयः इति ।
15
अत्र आम्रेडितयोगे बुद्धीनामित्यत्र
(आर्यशूरस्य जातकमालायाम्)
उभसर्वतसोः कार्या धिगुपर्यादिषु त्रिषु ।
द्वितीयाम्रेडितान्तेषु ततोऽन्यत्रापि दृश्यते ॥ इति वार्तिकीरीत्या
(१-४-४८) द्वितीयाप्राप्तेरिति चेत् --सत्यम् । अत्र उपर्युपरीति नाम्रेडितम् ।
किं तु उत्तानबुद्धीनाम् उपरि ईश्वरबुद्धयश्चरन्तीति व्याख्येयम् इत्याहुः" ।
64. See the K.P. the verse na trastam etc. quoted in the 7th chapter as an
example of viruddhamatikṛt.
65. See Pūrṇasarasvati on the word Bhavanipati in the Malatima dhava
after verse IX. 3 ( pp. 497-498, TSS).
66. See Vāmana's K.A.S. V. 2.46 and the Vrtti thereon.
67. The verse from the Jatakamala of Aryaśūra was quoted by Vāmana
in his K.A.S.V. (V.2.84). Durghatavrtti explains uparibuddhānām (bahuvrihi )
as uttaralabuddhānām, (II.3.2; p. 45 ). Bhattoji who also quotes this in his
P.M. (p. 872) explains the word as uttānabuddhānām, and this is reproduced
by our author. The sāmāpya-dvirvacana by the rule 8.1.7 is regarded as the
one that governs the dvitiyā, according to the paribhäşă laksanapratipadoktayoḥ
etc. Instead of having the samipyadvirvacana, by having recourse to the