2023-02-23 21:27:03 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
३ स्तोत्रम्]
स्तुतिकुसुमाञ्जलिः ।
क्षीणस्तमिन्दुरपि न श्रयति श्रियेऽस्तु
श्रीधाम तत्पुररिपोर्नयनत्रयं वः ॥ ३७ ॥
यत्रानिरिति । तत्पुररिपोस्त्रिपुरारेर्नयनत्रयं श्रीधाम श्रियः शोभाया लक्ष्म्याश्च धाम
स्थानम् । 'श्रीस्तु शोभालक्ष्मीसमृद्धिषु' इति मङ्गः । वो युष्माकं श्रिये मोक्षलक्ष्म्यै
अस्तु । तत्किमित्याह – यत्राभिजिह्वां शिखां रसनां च विनृत्य । 'रसनामिशिखा जि-
ह्वा' इति कोषः । कणं लवम् हव्यस्येति शेषः । कणं धान्यांशं च । 'कणोऽतिसूक्ष्मे
धान्यांशे' इत्यमरः । न ईप्सति न काङ्क्षति । नित्यतृप्तत्वात् । अथ च योऽपि श्रीधानि
लक्ष्मीगृहे वसति सोऽपि याचनार्थे जिह्वां विऋत्य कणं धान्यांशमपि न याचते । यत्र
नेत्रत्रये अपेतवसुः अपेतं निवृत्तं वसु तेजो यस्य । अथ च अपेतं वसु धनं यस्य च
एतादृशोऽको बाह्याकाशस्थसूर्यवन्नेत्रार्कः प्रतिक्षपं प्रतिनिशं तममि नैति न गच्छति ।
दिनान्ते सावित्रं तेजोऽग्नौ विशतीत्यागमः । नित्यमेव जाज्वल्यमानस्य सूर्यस्याग्नेश्च तत्र
सद्भावात् । अथ च श्रीधानि वसन्कोऽप्यपेतवसुर्गतधनो न भवति । तं च नेत्रस्थं
सूर्य क्षीणः अमावास्यायां क्षीणः संञ्चन्द्रः, अथ च क्षीणो दरिद्रोऽपि, तं सूर्ये न श्रयति ।
दर्शे चन्द्रोऽधःस्थ उपरिस्थं सूर्यविम्वं विशतीति संहितायाम् । श्रीधानि च वसन्को-
ऽपि न दरिद्रः न च कंचिच्छ्रयति ॥
अर्कस्य नोदगयनं शिशिरेऽपि यत्र
३७
शीतत्विषो न बहुलेsपि कलापलापः ।
क्षामं च धाम न वहत्यपि वह्निरह्नि
तत्रायतां पुररिपोर्नयनत्रयं वः ॥ ३८ ॥
अर्कस्येति । तत्पुररिपोस्त्रिपुरारेर्नयनत्रयं वो युष्मान् त्रायताम् । दक्षिणाक्षिण अर्क-
स्य सहस्रांशो: शिशिरेऽपि न उदक् वामभागे अयनं गमनमुत्तरायणं च । तत्रैव निश्च-
लस्य तस्य सत्त्वात् । 'शिशिर पूर्वमृतुत्रयमुत्तरं त्वयनमाहुरहश्च तदामरम्' इति संहिता-
विदः । मकरराशिप्रारम्भे सूर्यस्योत्तरायणं प्रसिद्धम् । यत्र च वामे नेत्रे शीतत्विषश्चन्द्र-
स्यापि बहुले कृष्णपक्षे कलानामपलापो हानिर्न । 'कला तु षोडशो भागः' इत्यमरः ।
'बहुला: कृत्तिका गाव एलाः पुंस्यग्निपक्षयोः । प्रभूते च प्रायिके च शितौ च स्यात्रि-
लिङ्गकः' इति मङ्गः । तस्य सदैव जाज्वल्यमानत्वात् । तथा यत्र ललाटाक्षिण वहिरग्नि-
रप्यहि दिनेऽपि क्षामं कृशं धाम तेजो न वहति । रात्राविव दिनेऽपि प्रदीतत्वात् ॥
यामाश्रितोऽम्बरमणी रमणीयधामा
कामान्तकावनलसानलसाइयधाद्या ।
यापीन्दुसंभवसुधावसुधा ढशस्ताः
शर्वस्य वः शिवपुषो वपुषो भवन्तु ॥ ३९ ॥
Digitized by Google
1
स्तुतिकुसुमाञ्जलिः ।
क्षीणस्तमिन्दुरपि न श्रयति श्रियेऽस्तु
श्रीधाम तत्पुररिपोर्नयनत्रयं वः ॥ ३७ ॥
यत्रानिरिति । तत्पुररिपोस्त्रिपुरारेर्नयनत्रयं श्रीधाम श्रियः शोभाया लक्ष्म्याश्च धाम
स्थानम् । 'श्रीस्तु शोभालक्ष्मीसमृद्धिषु' इति मङ्गः । वो युष्माकं श्रिये मोक्षलक्ष्म्यै
अस्तु । तत्किमित्याह – यत्राभिजिह्वां शिखां रसनां च विनृत्य । 'रसनामिशिखा जि-
ह्वा' इति कोषः । कणं लवम् हव्यस्येति शेषः । कणं धान्यांशं च । 'कणोऽतिसूक्ष्मे
धान्यांशे' इत्यमरः । न ईप्सति न काङ्क्षति । नित्यतृप्तत्वात् । अथ च योऽपि श्रीधानि
लक्ष्मीगृहे वसति सोऽपि याचनार्थे जिह्वां विऋत्य कणं धान्यांशमपि न याचते । यत्र
नेत्रत्रये अपेतवसुः अपेतं निवृत्तं वसु तेजो यस्य । अथ च अपेतं वसु धनं यस्य च
एतादृशोऽको बाह्याकाशस्थसूर्यवन्नेत्रार्कः प्रतिक्षपं प्रतिनिशं तममि नैति न गच्छति ।
दिनान्ते सावित्रं तेजोऽग्नौ विशतीत्यागमः । नित्यमेव जाज्वल्यमानस्य सूर्यस्याग्नेश्च तत्र
सद्भावात् । अथ च श्रीधानि वसन्कोऽप्यपेतवसुर्गतधनो न भवति । तं च नेत्रस्थं
सूर्य क्षीणः अमावास्यायां क्षीणः संञ्चन्द्रः, अथ च क्षीणो दरिद्रोऽपि, तं सूर्ये न श्रयति ।
दर्शे चन्द्रोऽधःस्थ उपरिस्थं सूर्यविम्वं विशतीति संहितायाम् । श्रीधानि च वसन्को-
ऽपि न दरिद्रः न च कंचिच्छ्रयति ॥
अर्कस्य नोदगयनं शिशिरेऽपि यत्र
३७
शीतत्विषो न बहुलेsपि कलापलापः ।
क्षामं च धाम न वहत्यपि वह्निरह्नि
तत्रायतां पुररिपोर्नयनत्रयं वः ॥ ३८ ॥
अर्कस्येति । तत्पुररिपोस्त्रिपुरारेर्नयनत्रयं वो युष्मान् त्रायताम् । दक्षिणाक्षिण अर्क-
स्य सहस्रांशो: शिशिरेऽपि न उदक् वामभागे अयनं गमनमुत्तरायणं च । तत्रैव निश्च-
लस्य तस्य सत्त्वात् । 'शिशिर पूर्वमृतुत्रयमुत्तरं त्वयनमाहुरहश्च तदामरम्' इति संहिता-
विदः । मकरराशिप्रारम्भे सूर्यस्योत्तरायणं प्रसिद्धम् । यत्र च वामे नेत्रे शीतत्विषश्चन्द्र-
स्यापि बहुले कृष्णपक्षे कलानामपलापो हानिर्न । 'कला तु षोडशो भागः' इत्यमरः ।
'बहुला: कृत्तिका गाव एलाः पुंस्यग्निपक्षयोः । प्रभूते च प्रायिके च शितौ च स्यात्रि-
लिङ्गकः' इति मङ्गः । तस्य सदैव जाज्वल्यमानत्वात् । तथा यत्र ललाटाक्षिण वहिरग्नि-
रप्यहि दिनेऽपि क्षामं कृशं धाम तेजो न वहति । रात्राविव दिनेऽपि प्रदीतत्वात् ॥
यामाश्रितोऽम्बरमणी रमणीयधामा
कामान्तकावनलसानलसाइयधाद्या ।
यापीन्दुसंभवसुधावसुधा ढशस्ताः
शर्वस्य वः शिवपुषो वपुषो भवन्तु ॥ ३९ ॥
Digitized by Google
1