2023-10-15 10:02:27 by jayusudindra
This page has been fully proofread once and needs a second look.
काव्यमाला ।
र्ग्रस्तं ग्रहैरपि निरुद्धमपि द्विषद्भिः ।
व्याघ्रैरुपद्रुतमपि द्रुतमाक्षिपद्
रन्विष्टमप्यवनिभृत्पुरुषैः सरोषैः ॥ ११३ ॥
भूताभिभूतमपि सिन्धुजलेऽपि मग्नं
भग्नं रणेऽपि पतितं दवपावकेऽपि ।
किं भूयसा यमभटैरपि कृष्यमाणं
कस्त्रातुमर्हति महेश्वरमन्तरेण ॥ ११४ ॥ (यु
चौरैः स्तेनैर्गृहीतमपि तथा द्विजि
स्तमपि । द्विषद्भिः शत्रुभिर्निरुद्धमपि । द्रुतमाक्षिपद्भिर्व्याघ्रैः शार्दूलैरुपद्रुतमपि । तथा
सरोषैरतिक्रुद्धैरवनिभृत्पुरुषै राजपुरुषैरन्विष्टं गवेषितमपि । भूतैर्ग्रहविशेषैरभिभूतं परा-
भूतमपि । तथा सिन्धुजलेऽपि समुद्रजलेऽपि भग्नपोतत्वान्म
मेऽपि भग्नं पराजितम् । तथा दवपावकेऽ
महाभयमाह - किं भूयसेति । भूयसा बहूक्तेन किम् । यमभटैर
णिपाशदण्डपाणिभिः कृष्यमाणं क्रन्दन्तं दीनं पुरुषं महेश्वरं परमेश्वरं दयालुमन्तरेण
बिना कोऽन्यस्त्रातुमर्हति ॥ युग्मम् ॥
तज्ज्ञो बतास्म्यभिलषन्सुखमक्षयं य
द्दुःखैकधाम वपुरस्थिरमर्थयामि ।
यद्वा भवाब्धितरणाय पुराणमुग्र
शीलं पुमांसमुडुपार्धधरं श्रयामि ॥ ११९ ॥
बताश्चर्ये । अहं तज्ज्ञोऽस्मि विचक्षणोऽस्मि । सविडम्बनमात्मानं प्रत्युक्तिः । तज्ज्ञो
नास्मीत्यर्थः । यदहमक्षयं निर्नाशं सुखमिच्छन्दुःखैक
स्यापि परिणामदुःखत्वात् । "मनुष्या नित्यदुःखिनः' इत्युक्तेः । ईदृशमस्थिरं वपुः श-
रीरं यदर्थयामि याचे । पक्षान्तरमाह—यद्वेत्यादि । यद्वा पक्षान्तरे भवः संसार एवा-
पारत्वाद
लस्तं पुराणं पुमांसं पुराणपुरुषमतिवृद्धं पुरुषं च उडुपार्
डुपश्चन्द्रस्तस्यार्
स्वमध्यम् । 'उडुपश्चन्द्रभेलयोः' इति धरणिः । अतः पुंस्यप्युडुपो भेल इति ख्यातः"
इति रायमुकुट्याम् । 'उडुपस्तृणप्लवः' इति क्षीरस्वामी । उडुपस्य तृणप्लवस्य कश्मीरेषु
Digitized by Google