2023-02-27 23:24:42 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
प्रथमः पाठः - श्रीकृष्णप्रार्थना
(१) प्रश्ना: १. प्रथमश्लोके प्रथमान्तानि पदानि सम्बुध्यन्ततया
विपरिणमय्य वाक्यानि रचयत । २. द्वितीये तृतीये चतुर्थे
च श्लोके सम्बुध्यन्तानि पदानि प्रथमान्ततया विपरिणमय्य
वाक्यानि घटयत । ३. जिह्वया: चेतसा पाणिद्वन्द्वादिना च
किं किं कर्तव्यम् ? ४. पञ्चमलोके कृष्णशब्दस्य स्थाने
सर्वत्र रामशब्दं निवेश्य लोकं पठत ॥
(२) प्रयोगं विपरिणमयत-
3
१. चराचरगुरुः कृष्णो मां रक्षतु ।
२. भोः श्रोत्रद्वय ! त्वमच्युतस्य कथाः शृणु
३. भो: पुण्डरीकाक्ष ! जगत्त्रय गुरुं त्वां विनाऽन्यं न जानामि ।
(३) निर्दिष्टानां धातूनां लटः रूपैः वाक्यानि पूरयत-
1
१. कृष्णस्य भक्ताः सर्वदा तदीयानि चरितानि श्रु
२. भोगिनामगार्ग्य भगवंतस्तत्वं योगिनो ज्ञा 11
(४) कृत्प्रत्ययान्ताः (Participles)
जि to conquer – ( जयति) = जितः, जितवान्, जयन्,
जीयमानः, जित्वा, विजित्य, जेतुम्, जेतव्यम्, जेयम् ।
ज्ञा to know – (ज्ञानाति) = ज्ञातः, ज्ञातवान्, जानन्,
शायमानः, ज्ञात्वा, विज्ञाय, ज्ञातुम् ज्ञातव्यम्, ज्ञेयम् ।
श्रु to hear – ( शृणोति) = श्रुतः, श्रुतवान्, शृण्वन्, श्रूय-
माणः, श्रुत्वा प्रतिश्रुत्य, श्रोतुम्, श्रोतव्यम्, श्राव्यम् ॥
(५) समासः - देवक्याः नन्दनः देवकीनन्दनः- तत्पुरुष समासः ।
अस्मिन् पाठे तत्पुरुष समासान् वदत ॥
(६) पर्यायाः-
नयनम् ६ - लोचनं नयनं नेत्रम् ईक्षणं चक्षुरक्षिणी ॥
-
(१) प्रश्ना: १. प्रथमश्लोके प्रथमान्तानि पदानि सम्बुध्यन्ततया
विपरिणमय्य वाक्यानि रचयत । २. द्वितीये तृतीये चतुर्थे
च श्लोके सम्बुध्यन्तानि पदानि प्रथमान्ततया विपरिणमय्य
वाक्यानि घटयत । ३. जिह्वया: चेतसा पाणिद्वन्द्वादिना च
किं किं कर्तव्यम् ? ४. पञ्चमलोके कृष्णशब्दस्य स्थाने
सर्वत्र रामशब्दं निवेश्य लोकं पठत ॥
(२) प्रयोगं विपरिणमयत-
3
१. चराचरगुरुः कृष्णो मां रक्षतु ।
२. भोः श्रोत्रद्वय ! त्वमच्युतस्य कथाः शृणु
३. भो: पुण्डरीकाक्ष ! जगत्त्रय गुरुं त्वां विनाऽन्यं न जानामि ।
(३) निर्दिष्टानां धातूनां लटः रूपैः वाक्यानि पूरयत-
1
१. कृष्णस्य भक्ताः सर्वदा तदीयानि चरितानि श्रु
२. भोगिनामगार्ग्य भगवंतस्तत्वं योगिनो ज्ञा 11
(४) कृत्प्रत्ययान्ताः (Participles)
जि to conquer – ( जयति) = जितः, जितवान्, जयन्,
जीयमानः, जित्वा, विजित्य, जेतुम्, जेतव्यम्, जेयम् ।
ज्ञा to know – (ज्ञानाति) = ज्ञातः, ज्ञातवान्, जानन्,
शायमानः, ज्ञात्वा, विज्ञाय, ज्ञातुम् ज्ञातव्यम्, ज्ञेयम् ।
श्रु to hear – ( शृणोति) = श्रुतः, श्रुतवान्, शृण्वन्, श्रूय-
माणः, श्रुत्वा प्रतिश्रुत्य, श्रोतुम्, श्रोतव्यम्, श्राव्यम् ॥
(५) समासः - देवक्याः नन्दनः देवकीनन्दनः- तत्पुरुष समासः ।
अस्मिन् पाठे तत्पुरुष समासान् वदत ॥
(६) पर्यायाः-
नयनम् ६ - लोचनं नयनं नेत्रम् ईक्षणं चक्षुरक्षिणी ॥
-