siddhantabindu /125
This page has not been fully proofread.
●
87-
सिद्धान्त बिन्दु
sometimes spoken of as undergoing transformations
caused by the impressions in the mind.
१५६. ननु तदा मनसो दृश्याकारपरिणामानभ्युपगमे द्रष्टृत्वसम्भवेनात्मनः
स्वयंज्योतिष्ट्वासिद्धिरिति चेत् ॥
156. Objection: If the transformation of the mind as
the object is not admitted in that condition it would
become the subject and the self-luminosity of the Self
would be disproved.
१५७. न बहिरिन्द्रियजन्यवृत्त्यभावेन तदानीं मनसोऽग्राहकत्वात् तत्सह
कारेणेव तस्य ग्राहकत्वनियमात् सवृत्तिकान्तःकरणावच्छिन्त्रस्यैव चैतन्यस्य
प्रमातृत्वनियमात् तदाऽन्तःकरणसत्त्वेऽपि प्रमात्रभावः ॥
157. Answer : No. Because the knower through
the means of valid knowing, the cogniser, is only
consciousness delimited by the mind, the mind can
perceive only by means of the functions generated by
the faculties; and such functioning being absent in
that condition the mind cannot perceive, the mind
cannot be the cogniser.
तथा
१५८. किमधिष्ठानं स्वमाध्यासस्य ? मनोऽवच्छिनं जीवचैतन्यमित्येके । मुला-
ज्ञानावच्छिन्नं ब्रह्मचैतन्यमित्यपरे । किं श्रेयः ? मतभभेदेनोभयमपि ।
हि; जायद्बोधेन स्वमभ्रमनिवृत्त्यम्युपगमादधिष्ठानज्ञानादेव च भ्रमनिवृत्तेर्ब्रह्म
चैतन्यस्य चाधिष्ठानत्वे संसारदशायां तज्ज्ञानाभावात् ज्ञाते वा सर्वद्वैत-
निवृत्तेर्न जाग्रद्बोधात्स्वमनिवृत्तिस्स्यात् । स हि कर्ता' इति च जीवकर्तृत्वश्रुतेः
आकाशादिप्रपञ्चवत् सर्वसाधारण्यापत्तेश्च न मूलाज्ञानावच्छिन्नं ब्रह्मचैतन्य
मधिष्ठानम् ॥
158. What is the substratum, basis or locus of the
superimposition of dream? Some hold that it is the
soul-consciousness determined by the mind. Others
hold that it is the Brahman-consciousness determined
by the primal or root ignorance. Which is better?
Both (are good), depending on the differerce of
87-
सिद्धान्त बिन्दु
sometimes spoken of as undergoing transformations
caused by the impressions in the mind.
१५६. ननु तदा मनसो दृश्याकारपरिणामानभ्युपगमे द्रष्टृत्वसम्भवेनात्मनः
स्वयंज्योतिष्ट्वासिद्धिरिति चेत् ॥
156. Objection: If the transformation of the mind as
the object is not admitted in that condition it would
become the subject and the self-luminosity of the Self
would be disproved.
१५७. न बहिरिन्द्रियजन्यवृत्त्यभावेन तदानीं मनसोऽग्राहकत्वात् तत्सह
कारेणेव तस्य ग्राहकत्वनियमात् सवृत्तिकान्तःकरणावच्छिन्त्रस्यैव चैतन्यस्य
प्रमातृत्वनियमात् तदाऽन्तःकरणसत्त्वेऽपि प्रमात्रभावः ॥
157. Answer : No. Because the knower through
the means of valid knowing, the cogniser, is only
consciousness delimited by the mind, the mind can
perceive only by means of the functions generated by
the faculties; and such functioning being absent in
that condition the mind cannot perceive, the mind
cannot be the cogniser.
तथा
१५८. किमधिष्ठानं स्वमाध्यासस्य ? मनोऽवच्छिनं जीवचैतन्यमित्येके । मुला-
ज्ञानावच्छिन्नं ब्रह्मचैतन्यमित्यपरे । किं श्रेयः ? मतभभेदेनोभयमपि ।
हि; जायद्बोधेन स्वमभ्रमनिवृत्त्यम्युपगमादधिष्ठानज्ञानादेव च भ्रमनिवृत्तेर्ब्रह्म
चैतन्यस्य चाधिष्ठानत्वे संसारदशायां तज्ज्ञानाभावात् ज्ञाते वा सर्वद्वैत-
निवृत्तेर्न जाग्रद्बोधात्स्वमनिवृत्तिस्स्यात् । स हि कर्ता' इति च जीवकर्तृत्वश्रुतेः
आकाशादिप्रपञ्चवत् सर्वसाधारण्यापत्तेश्च न मूलाज्ञानावच्छिन्नं ब्रह्मचैतन्य
मधिष्ठानम् ॥
158. What is the substratum, basis or locus of the
superimposition of dream? Some hold that it is the
soul-consciousness determined by the mind. Others
hold that it is the Brahman-consciousness determined
by the primal or root ignorance. Which is better?
Both (are good), depending on the differerce of