2023-04-09 14:29:29 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
प्रथमं प्रताने पश्चमः स्तंबकः
कामिदन्तेषु कुन्दानां कुड्मलेषु च रक्तताम् ।
प्रियजपुष्पे पातत्वं सरोजमुकुलादिषु ॥ ५६ ॥
हरितत्वं दिवा नीलोत्पलानां स्मेरता दिवा ।
शेफालिकासुमे भ्रंशं वर्णयेन्न सदप्यदः ॥ ५७ ॥
त्रिभिबिशेषकम् । नियमो यथा -
मुक्तास्ताम्रपण्य मिवाब्धिष्वेव मकरानपि ।
भूर्जद्रन हिमवत्येव मलये हथेव चन्दनम् ॥ ५८ ॥
सामान्यग्रहणे वारिमुचां कृष्णत्वमेव हि ।
रक्तत्वमेव रत्नानां पुष्पाणां शोक्ल्यमेव च ॥ ५६ ॥
तथा वसन्त एवान्यभृतानां ध्वनितोद्भवम् ।
वर्षास्वेव मयूराणां रुतं नृत्तं च वर्णयेत् ॥ ६० ॥
त्रिभिविशेषकम् । नियमविशेषो यथा-
नीलकृष्णयोर्हरितकृष्णमोस्तथा श्यामकृष्णयोः ।
पीतपाटलयोः शुक्लगौरयोर्नागसर्पयोः ॥ ६१ ॥
महार्णवसागरयाः क्षीरक्षारसमुद्रयोः ।
कमलासम्पदोः कामध्वजे मकरमत्स्ययोः ॥ ६२ ॥
द्वादशानामप्यर्काणां वाध्यंत्रिदृगग्जचन्द्रयोः ।
चन्द्रे शशैणयोविष्णुशेषकूर्मादिकस्य च ॥ ६३ ॥
नारायणदामोदरमाधवप्रभृतेरपि ।
दानवासुरदैत्यनामैक्यमेवाभिसम्मतम् ॥ ६४ ॥
चतुभिः कालापकम् ।
दानवास्तु विप्रचित्तिः शम्बरो नमुचिस्तथा ।
पुलोमादयोऽथ दैत्या हिरण्याख्यो विरोचनः ॥ ६६ ॥
बाणो हिरण्यकशिपुर्बलिप्रह्लादकादयः ।
अथासुरा वृषपर्वबलवृत्रादयः स्मृताः ॥ ६६ ॥
स्त्रीणामक्ष्णः कटाक्षाणां शुक्लता कृष्णताथवा ।
कृष्णताप्यथ वा शुक्लश्यामता शुक्लकृष्णता ॥ ६७ ॥
बहुकालजन्मनोऽपि शिवचन्द्रस्य बालता ।
मनोभवस्य मूर्त्तत्वममूर्त्तत्वं च वर्ण्यते ॥ ६८ ॥
३७
कामिदन्तेषु कुन्दानां कुड्मलेषु च रक्तताम् ।
प्रियजपुष्पे पातत्वं सरोजमुकुलादिषु ॥ ५६ ॥
हरितत्वं दिवा नीलोत्पलानां स्मेरता दिवा ।
शेफालिकासुमे भ्रंशं वर्णयेन्न सदप्यदः ॥ ५७ ॥
त्रिभिबिशेषकम् । नियमो यथा -
मुक्तास्ताम्रपण्य मिवाब्धिष्वेव मकरानपि ।
भूर्जद्रन हिमवत्येव मलये हथेव चन्दनम् ॥ ५८ ॥
सामान्यग्रहणे वारिमुचां कृष्णत्वमेव हि ।
रक्तत्वमेव रत्नानां पुष्पाणां शोक्ल्यमेव च ॥ ५६ ॥
तथा वसन्त एवान्यभृतानां ध्वनितोद्भवम् ।
वर्षास्वेव मयूराणां रुतं नृत्तं च वर्णयेत् ॥ ६० ॥
त्रिभिविशेषकम् । नियमविशेषो यथा-
नीलकृष्णयोर्हरितकृष्णमोस्तथा श्यामकृष्णयोः ।
पीतपाटलयोः शुक्लगौरयोर्नागसर्पयोः ॥ ६१ ॥
महार्णवसागरयाः क्षीरक्षारसमुद्रयोः ।
कमलासम्पदोः कामध्वजे मकरमत्स्ययोः ॥ ६२ ॥
द्वादशानामप्यर्काणां वाध्यंत्रिदृगग्जचन्द्रयोः ।
चन्द्रे शशैणयोविष्णुशेषकूर्मादिकस्य च ॥ ६३ ॥
नारायणदामोदरमाधवप्रभृतेरपि ।
दानवासुरदैत्यनामैक्यमेवाभिसम्मतम् ॥ ६४ ॥
चतुभिः कालापकम् ।
दानवास्तु विप्रचित्तिः शम्बरो नमुचिस्तथा ।
पुलोमादयोऽथ दैत्या हिरण्याख्यो विरोचनः ॥ ६६ ॥
बाणो हिरण्यकशिपुर्बलिप्रह्लादकादयः ।
अथासुरा वृषपर्वबलवृत्रादयः स्मृताः ॥ ६६ ॥
स्त्रीणामक्ष्णः कटाक्षाणां शुक्लता कृष्णताथवा ।
कृष्णताप्यथ वा शुक्लश्यामता शुक्लकृष्णता ॥ ६७ ॥
बहुकालजन्मनोऽपि शिवचन्द्रस्य बालता ।
मनोभवस्य मूर्त्तत्वममूर्त्तत्वं च वर्ण्यते ॥ ६८ ॥
३७