2023-04-11 03:06:21 by manu_css
This page has been fully proofread once and needs a second look.
चतुर्
<flag>षड्
प्रायः सर्वगुरुभ्यो निश्चितान्तगुरुभ्यो वा परतः प्रयोज्यम् । यथा
दशरथः, अथवा तदा नृपो दशरथः, विस्मेरं कमलवनं रम्यं समवसरणम् ।
शेषं विशेषणैः पूर्णम्-
शेषं काव्यं विशेषणैः पूर्णं क्रियते ।
तूर्णं काव्यप्रदं पदम् ॥ १० ॥
इत्युक्तप्रकारेण प्रयुज्यमानं पदं शीघ्रं काव्यप्रदं भवति । अनुष्टुभि प्रायः
पथ्यावक्त्रेणाभ्यासः क्रियते ।
अनुष्टुभि सनौ ना
पथ्यावक्त्रं भवेत् तुर्याद्वर्णाज्जे युग्मपादयोः ॥ ११ ॥
ऊजे
I
आस्वोजे प्रायस्तुर्यो गुर्युजि षड्भ्यो लघुर्ध्रुवः ॥ १२ ॥
वर्णमात्राभिधं द्वेधा छन्दः पद्यं चतुष्पदी ।
मयौ रसौ तजौ भ्रौ स्युरष्टौ वर्णगणास्त्रिकाः[^१] ॥ १३ ॥
मस्त्रिगुरुर्यो मुखलो मध्यलघू रस्तथान्त्यगुरुभाक्ल: ।
तोऽन्तलघुर्जो मध्यगुरादिगुरुर्भश्च नस्त्रिलघुः ॥ १४ ॥
नाम्ना दतचपषा द्वित्रिचतुष्पञ्चषट्कलाः ।
मात्रागणाः स्युर्भेदैर्द्वित्रिपञ्चाष्टत्रयोदशैः ॥ १५ ॥
नाम्ना दतचपषा
मात्रागणाः
पूर्
अग्र्यं
तूपरिवद्भ्यो
१. त्रिवर्णका इत्यर्थः ।
अग्र्यं तूपरिवद्भ्यो लघुराद्यगुरोर
आदौ स्युर्गुरवो यावत् पादः सर्वलघुर्भवेत् ।
प्रस्तारः कथितो वर्णछन्दसामिति कोवि
------------------------------
[^१] त्रिवर्णका इत्यर्थः ।