2023-02-16 08:26:06 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
एकादशः श्लोकः
२७
चतुर्भिः चतुस्सङ्ख्यासङ्ख्येयैः, श्रीकण्ठैः– शृणाति हिनस्तीति
श्रीः, विषं कण्ठे यस्यासौ श्रीकण्ठः हरः, ते कोणा अपि श्रीकण्ठाः,
तादात्म्यात् तद्व्यपदेशः, अत एव बहुवचनसिद्धिः । श्रीकण्ठात्मकै-
रित्यर्थः । शिवयुवतिभिः शक्तिमिः, पूर्ववद्रहुवचनसिद्धिः । शक्तया-
त्मकैरित्यर्थः । पञ्चभिः । अपिशब्दो भेदे, प्रभिन्नाभिः प्रकर्षेण
मिन्नाभिः । प्रकर्षस्तु शिवशक्तिचक्रमध्ये बैन्दवस्थानस्य विद्यमानत्वात्,
एतच्च समयमतेन सृष्टिक्रमेण पञ्चचक्रलेखने ज्ञेयम् । कौलमतेन
संहारक्रमेण नवयोनिचकलेखने ऊर्ध्वाधोमुखतया अवस्थितेः प्रमिन्नत्वं
ज्ञेयम् । तेनोभयं पृथक्पृथक् स्थितमित्यर्थः । शम्भोः इति पञ्चमी,
शम्भुशब्देन चत्वारः श्रीकण्ठाः उच्यन्ते नवभिः नवसङ्ख्यैः, अपि-
शब्दो वक्ष्यमाणबाहुल्यं समुच्चिनोति । मूलप्रकृतिभिः प्रपञ्चस्य
मूलकारणैः, अत एव तेषां योनिशब्देन व्यवहारः । नव योनयो
नवधात्वात्मकाः । तथा चोक्तं कामिकायाम् -
त्वगसृङ्मासमेदोस्थिधातवः शक्तिमूलकाः ।
मज्जाशुक्लप्राणजीवधातवः शिवमूलकाः ॥
नवधातुरयं देहो नवयोनिसमुद्भवः ।'
दशमी योनिरेकैव परा शक्तिस्तदीश्वरी ॥ इति ॥
दशमी योनिः बैन्दवस्थानम्, तदीश्वरी तस्य देहस्येत्यर्थः ॥
1: " जीवधातुर्नाम जीवाधिष्ठानत्वात् भोजोधातुरेव जीवधातुरित्युच्यते ।
तदुक्तं वाग्भटेन– रसादिशुक्रान्तानां धातूनां प्रसाद श्रेष्ठो जीवाधारभूतो धातुः भोज
इति " इत्ययमधिको व्याख्यानरूपः पाठ त-पुस्तके दृश्यते.
26 दशमो धातुरेकैच' इति पाठान्तरम्.
CC-0. Jangamwadi Math Collection. Digitized by eGangotri
२७
चतुर्भिः चतुस्सङ्ख्यासङ्ख्येयैः, श्रीकण्ठैः– शृणाति हिनस्तीति
श्रीः, विषं कण्ठे यस्यासौ श्रीकण्ठः हरः, ते कोणा अपि श्रीकण्ठाः,
तादात्म्यात् तद्व्यपदेशः, अत एव बहुवचनसिद्धिः । श्रीकण्ठात्मकै-
रित्यर्थः । शिवयुवतिभिः शक्तिमिः, पूर्ववद्रहुवचनसिद्धिः । शक्तया-
त्मकैरित्यर्थः । पञ्चभिः । अपिशब्दो भेदे, प्रभिन्नाभिः प्रकर्षेण
मिन्नाभिः । प्रकर्षस्तु शिवशक्तिचक्रमध्ये बैन्दवस्थानस्य विद्यमानत्वात्,
एतच्च समयमतेन सृष्टिक्रमेण पञ्चचक्रलेखने ज्ञेयम् । कौलमतेन
संहारक्रमेण नवयोनिचकलेखने ऊर्ध्वाधोमुखतया अवस्थितेः प्रमिन्नत्वं
ज्ञेयम् । तेनोभयं पृथक्पृथक् स्थितमित्यर्थः । शम्भोः इति पञ्चमी,
शम्भुशब्देन चत्वारः श्रीकण्ठाः उच्यन्ते नवभिः नवसङ्ख्यैः, अपि-
शब्दो वक्ष्यमाणबाहुल्यं समुच्चिनोति । मूलप्रकृतिभिः प्रपञ्चस्य
मूलकारणैः, अत एव तेषां योनिशब्देन व्यवहारः । नव योनयो
नवधात्वात्मकाः । तथा चोक्तं कामिकायाम् -
त्वगसृङ्मासमेदोस्थिधातवः शक्तिमूलकाः ।
मज्जाशुक्लप्राणजीवधातवः शिवमूलकाः ॥
नवधातुरयं देहो नवयोनिसमुद्भवः ।'
दशमी योनिरेकैव परा शक्तिस्तदीश्वरी ॥ इति ॥
दशमी योनिः बैन्दवस्थानम्, तदीश्वरी तस्य देहस्येत्यर्थः ॥
1: " जीवधातुर्नाम जीवाधिष्ठानत्वात् भोजोधातुरेव जीवधातुरित्युच्यते ।
तदुक्तं वाग्भटेन– रसादिशुक्रान्तानां धातूनां प्रसाद श्रेष्ठो जीवाधारभूतो धातुः भोज
इति " इत्ययमधिको व्याख्यानरूपः पाठ त-पुस्तके दृश्यते.
26 दशमो धातुरेकैच' इति पाठान्तरम्.
CC-0. Jangamwadi Math Collection. Digitized by eGangotri