रामचरितम् /315
This page has not been fully proofread.
एकत्रिंशः सर्गः ।
न विशेषग्रहः कश्चिन्न च कश्चिन्नियामकः ।
जन्तुष्वभ्यवहार्येषु प्राकाम्यं कालभोगिनः ॥ १४२ ॥
का कथा मर्त्यपिण्डानां निमेषान्तरनाशिनाम् ।
अपि देवनिकायानां कायाः कौलस्य गोचराः ॥ १४३ ॥
स्वयं नृत्यसि किं भ्रातर्विलपन्वैिकलेन्द्रियः ।
क्षणं निचलमासीनः पश्य संसारनाटकम् ॥ १४४ ॥
अस्यानेकतरङ्गस्य जगतः क्षणभङ्गिनः ।
किं विषण मनसि प्लवगेश मनागपि ॥ १४५ ॥
एवं विभीषणेनोक्तोऽप्यनिर्मुक्तमहाशुचम् ।
ऊचे सुषेणः सुग्रीवं प्रत्यग्रौपयिकं वचः ॥ १४६ ॥
दूरमाह महाराज व्यतिरेके विभीषणः ।
प्रसीद शृणु यत्रूमो वयमाशंसितान्वयाः ॥ १४७ ॥
त्यज शोकममङ्गल्यं मङ्गल्यानि विचिन्तय ।
देवसाध्याविमौ देवौ विशदं वीक्षितं मया ॥ १४८ ॥
बद्धौ विषधरीभूय शरैर्यद्यपि दारुणैः ।
इमावामूलमिक्ष्वाकुनन्दनौ चन्दनाविव ॥ १४९ ॥
यद्यापीदं विघटितं शृङ्गाटकचतुष्टयम् ।
अमी यद्यपि चावर्ताश्चत्वारोऽपि शरैश्चिताः ॥ १५० ॥
सीमन्ता यद्यपि ध्वस्ताः स्रस्ता यद्यपि मातृकाः ।
सर्वायसो यद्यपीषुर्निष्कँम्पोऽधिपतावयम् ॥ १५१ ॥
मग्ना यद्यपि चापुखमंसयोर्विशिखावली ।
उत्क्षेपयोर्यद्यपि च नाराचानामयं चयः ॥ १९५२ ॥
यद्यपीदं विशसितं वक्षः कक्षधरावर्धि ।
नाभिनालीषु नालीका: सङ्गिनोऽमी च यद्यपि ॥ १५३ ॥
२८३
१. BCD वासि २. BCD येयेते दुष्का ३. BC पत्तौवि ४. BCD न । ५. BC omit
three lines ६. BC यद्यपीषुः सुनिष्कम्पो दृश्यते ७. Aङ्ख शङ्ख । ८. BC चक्षुर्विक्षधरादपि ।
न विशेषग्रहः कश्चिन्न च कश्चिन्नियामकः ।
जन्तुष्वभ्यवहार्येषु प्राकाम्यं कालभोगिनः ॥ १४२ ॥
का कथा मर्त्यपिण्डानां निमेषान्तरनाशिनाम् ।
अपि देवनिकायानां कायाः कौलस्य गोचराः ॥ १४३ ॥
स्वयं नृत्यसि किं भ्रातर्विलपन्वैिकलेन्द्रियः ।
क्षणं निचलमासीनः पश्य संसारनाटकम् ॥ १४४ ॥
अस्यानेकतरङ्गस्य जगतः क्षणभङ्गिनः ।
किं विषण मनसि प्लवगेश मनागपि ॥ १४५ ॥
एवं विभीषणेनोक्तोऽप्यनिर्मुक्तमहाशुचम् ।
ऊचे सुषेणः सुग्रीवं प्रत्यग्रौपयिकं वचः ॥ १४६ ॥
दूरमाह महाराज व्यतिरेके विभीषणः ।
प्रसीद शृणु यत्रूमो वयमाशंसितान्वयाः ॥ १४७ ॥
त्यज शोकममङ्गल्यं मङ्गल्यानि विचिन्तय ।
देवसाध्याविमौ देवौ विशदं वीक्षितं मया ॥ १४८ ॥
बद्धौ विषधरीभूय शरैर्यद्यपि दारुणैः ।
इमावामूलमिक्ष्वाकुनन्दनौ चन्दनाविव ॥ १४९ ॥
यद्यापीदं विघटितं शृङ्गाटकचतुष्टयम् ।
अमी यद्यपि चावर्ताश्चत्वारोऽपि शरैश्चिताः ॥ १५० ॥
सीमन्ता यद्यपि ध्वस्ताः स्रस्ता यद्यपि मातृकाः ।
सर्वायसो यद्यपीषुर्निष्कँम्पोऽधिपतावयम् ॥ १५१ ॥
मग्ना यद्यपि चापुखमंसयोर्विशिखावली ।
उत्क्षेपयोर्यद्यपि च नाराचानामयं चयः ॥ १९५२ ॥
यद्यपीदं विशसितं वक्षः कक्षधरावर्धि ।
नाभिनालीषु नालीका: सङ्गिनोऽमी च यद्यपि ॥ १५३ ॥
२८३
१. BCD वासि २. BCD येयेते दुष्का ३. BC पत्तौवि ४. BCD न । ५. BC omit
three lines ६. BC यद्यपीषुः सुनिष्कम्पो दृश्यते ७. Aङ्ख शङ्ख । ८. BC चक्षुर्विक्षधरादपि ।