2023-02-21 15:33:22 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
प्रबन्धचिन्तामणिः ।
[ तृतीयः
ताऽस्ति । तस्याः सुकृतं याचनीयं त्वया' इत्थमादिश्य तिरोहिते तस्मिन् राजपुरुषैर्विलोक्य
समानीता । तस्मिन्पुण्ये याचितेऽध्यददाना कथमपि 'यात्रायां किं व्ययीकृतमिति पृष्टा सती
सा प्राह - 'अहं' भिक्षावृत्त्या योजनशतं' देशान्तरमतिक्रम्य ह्यस्तने दिवसे' कृततीर्थोपवासा
पारणकदिने कस्यापि सुकृतिनः अकृतपुण्य पिण्याकमासाद्य, तत्खण्डेन श्रीसोमेश्वरमभ्यर्च्य,
5 तदंशमंतिथये दत्त्वा स्वयं पारणकमकार्षम् । भवती पुण्यवती, यस्याः पितृभ्रातरौ पतिसुतौ
च राजानः, या त्वं बाहुलोडकरं "द्वाससतिलक्षान् मोचयित्वा सपादकोटिमूल्यया पूजया "
TO
13
* अगण्य पुण्यमर्जयन्ती मदीयपुण्ये कृशेऽपि कथं लुब्धासि ? * । यदि न कुप्यसि तदा किञ्चि-
द्वच्मि । तत्त्वतस्तव पुण्यान्मदीयं पुण्यं महीतले महीयः । यतः-
14
१३२. सम्पत्ती नियमः शक्तौ सहनं यौवने व्रतम् । दारिद्र्ये दानमत्यल्पमपि लाभाय भूयसे ।
10 इति युक्तियुक्तेन वाक्येन तैस्या गर्व निर।चकारें ।
15
९५) सिद्धराजस्तु समुद्रोपकण्ठवर्ती एकेन चारणेन-
20
१३३. को जाणइ तुह नाह चीतु" तुहालउं चकवइ । लहु" लंकह लेवाह मग्गु निहालइ करणउत्तु ॥
* इति स्तूयमाने, द्वितीयेन चारणेनोक्तम् -
22
30
239
१३४. धाई" धाँअइ पाय" जेसल जलनिहि ताहिला । तई जीती सवि राय एकु" विभिषणु मिल्हि महु ॥
९६) एवं तत्र यात्रायां व्याटते" राज्ञि, 'छलान्वेषिणा यशोवर्मणा मालवकभूपेन गूर्जरदेशे'
उपद्र्यमाणे सान्तसचिवेन 'त्वं कथं निवर्त्तसे?' इति प्रोक्तं, स राजा - 'यदि त्वं स्वस्वामिनः
सोमेश्वरदेवयात्रायाः पुण्यं ददासी त्युदीरितस्तच्चरणौ प्रक्षालय तत्करतले तत्पुण्यदाननिदानं
जलचुलुकं निक्षिप्य तं "राजानं निवर्त्तयामास । 'श्रीसिद्धराजः पत्तनमुपेत्य सान्तूमालविकटप-
योस्तं वृत्तान्तमवबुध्य क्रुद्धं नृपं मन्त्री एवमवादीत्-'खामिन् ! यदि" मया दत्तं तव सुकृतं याति,
20 तैंदा तस्य सुकृतमन्येषामपि पुण्यवती सुकृतं मया भवते प्रदत्तमे । अथापरं " येन केनाप्युपायेन
परचक्रं स्वदेशे प्रविशद्रक्षणीयमेवे ति एवं वदता तेन नृपतिरनुनीतः । ततस्तेनैवामर्षेण मालव-
मण्डलं प्रति प्रतिष्ठासुः सचिवान् शिल्पिनश्च सहस्रलिङ्गधर्मस्थानकर्मस्थाये नियोज्य, त्वरित-
गत्या तस्मिन्निष्पद्यमाने नृपतिः प्रयाणकमकरोत् । तत्र जयकारपूर्वकं द्वादशवार्षिके विग्रहे सञ्जा-
यमाने सति कथंचित् धारादुर्गभङ्गं कर्तुमप्रभूष्णुः' 'अद्य मया धाराभङ्गानन्तरं भोक्तव्यमिति
1 ० रालोक्य । 2 P याचमाने । 3 BP अनुयुक्ता । 4 BP मया । 5 BP ० शतानि; D शतान्तर० ।
6AD
झस्तन० । 7 P दिने । 8 ]) नास्ति 'अकृतपुण्या' । 9\ ० मध्यतिथये । 10 'या वं' नास्ति BP । 11 'बाहुलोडकरं'
इत्येव AD 12 BP सपर्यया । * एतरपाठस्थाने AID 'श्रीसोमेश्वरं पूजितवती सा कथं मदीयपुण्यलब्धेच्छासि ।' एतादृशः
13 AD परं यदि । 14 BP मम । 15 P नास्ति । 16 'युक्ति' नास्ति D 17-18 सर्वकषं गर्व विससर्ज
*
पाठः ।
BPI 19 D चीत ।
इत्येव वाक्यं विद्यते ।
लईया । 2GP एक D इकु ।
28 BP विज्ञप्तः ।
पुष पाठः ।
20 D तु हालेइ । 21 D लठ । अस्याः पंक्तयाः स्थाने D पुस्तके 'इत्यादि स्तूयमानोऽभवत् ।'
अग्रिमा गाथापि तत्र नास्ति । 22 AB 'चैवं' इत्येव । 23 A धाईड । 24 A पाहू । 25 BP
27 AD व्यावृते । १-१ एतदकान्तर्गतपाठस्थाने BP 'मावलकराज्ञा उलान्वेषिणा गूर्जरमण्डले'
29 BP नाम्ति 'स राजा' । 30 AP०चुलकं । 31 'तं राजानं' स्थाने BP 'मालवराजानं
यशोवर्माणं' । २-२ एतदन्तर्गतपाठस्थाने A प्रतौ 'ततः श्रीपसनगतं श्रीसिद्धराजं तद्वृत्तान्तावगमनेन क्रुद्धं'; D पुस्तके च 'ततः
श्रीसिद्धराजस्तद्वृत्तान्तोपगमनेन क्रुद्धस्तं' एतादृशः पाठः प्राप्यते ।
35 एते शब्दाः BP न सन्ति । 36 P 'एव' नास्ति ।
39 ' एवं ' न AD 40 BP 'ततः' नास्ति । 41 D 'प्रति'
वान्तर्गतं वाक्यं न विद्यते AD ।
32 BP नास्ति । 33 AD यन् । 34 AD ततः ।
37 AD नास्ति 'अथापरं' । 38 BP • निवारणीय० ।
नास्ति । 42 P एतत्पदं नास्ति; D स्वजय० ।
[ तृतीयः
ताऽस्ति । तस्याः सुकृतं याचनीयं त्वया' इत्थमादिश्य तिरोहिते तस्मिन् राजपुरुषैर्विलोक्य
समानीता । तस्मिन्पुण्ये याचितेऽध्यददाना कथमपि 'यात्रायां किं व्ययीकृतमिति पृष्टा सती
सा प्राह - 'अहं' भिक्षावृत्त्या योजनशतं' देशान्तरमतिक्रम्य ह्यस्तने दिवसे' कृततीर्थोपवासा
पारणकदिने कस्यापि सुकृतिनः अकृतपुण्य पिण्याकमासाद्य, तत्खण्डेन श्रीसोमेश्वरमभ्यर्च्य,
5 तदंशमंतिथये दत्त्वा स्वयं पारणकमकार्षम् । भवती पुण्यवती, यस्याः पितृभ्रातरौ पतिसुतौ
च राजानः, या त्वं बाहुलोडकरं "द्वाससतिलक्षान् मोचयित्वा सपादकोटिमूल्यया पूजया "
TO
13
* अगण्य पुण्यमर्जयन्ती मदीयपुण्ये कृशेऽपि कथं लुब्धासि ? * । यदि न कुप्यसि तदा किञ्चि-
द्वच्मि । तत्त्वतस्तव पुण्यान्मदीयं पुण्यं महीतले महीयः । यतः-
14
१३२. सम्पत्ती नियमः शक्तौ सहनं यौवने व्रतम् । दारिद्र्ये दानमत्यल्पमपि लाभाय भूयसे ।
10 इति युक्तियुक्तेन वाक्येन तैस्या गर्व निर।चकारें ।
15
९५) सिद्धराजस्तु समुद्रोपकण्ठवर्ती एकेन चारणेन-
20
१३३. को जाणइ तुह नाह चीतु" तुहालउं चकवइ । लहु" लंकह लेवाह मग्गु निहालइ करणउत्तु ॥
* इति स्तूयमाने, द्वितीयेन चारणेनोक्तम् -
22
30
239
१३४. धाई" धाँअइ पाय" जेसल जलनिहि ताहिला । तई जीती सवि राय एकु" विभिषणु मिल्हि महु ॥
९६) एवं तत्र यात्रायां व्याटते" राज्ञि, 'छलान्वेषिणा यशोवर्मणा मालवकभूपेन गूर्जरदेशे'
उपद्र्यमाणे सान्तसचिवेन 'त्वं कथं निवर्त्तसे?' इति प्रोक्तं, स राजा - 'यदि त्वं स्वस्वामिनः
सोमेश्वरदेवयात्रायाः पुण्यं ददासी त्युदीरितस्तच्चरणौ प्रक्षालय तत्करतले तत्पुण्यदाननिदानं
जलचुलुकं निक्षिप्य तं "राजानं निवर्त्तयामास । 'श्रीसिद्धराजः पत्तनमुपेत्य सान्तूमालविकटप-
योस्तं वृत्तान्तमवबुध्य क्रुद्धं नृपं मन्त्री एवमवादीत्-'खामिन् ! यदि" मया दत्तं तव सुकृतं याति,
20 तैंदा तस्य सुकृतमन्येषामपि पुण्यवती सुकृतं मया भवते प्रदत्तमे । अथापरं " येन केनाप्युपायेन
परचक्रं स्वदेशे प्रविशद्रक्षणीयमेवे ति एवं वदता तेन नृपतिरनुनीतः । ततस्तेनैवामर्षेण मालव-
मण्डलं प्रति प्रतिष्ठासुः सचिवान् शिल्पिनश्च सहस्रलिङ्गधर्मस्थानकर्मस्थाये नियोज्य, त्वरित-
गत्या तस्मिन्निष्पद्यमाने नृपतिः प्रयाणकमकरोत् । तत्र जयकारपूर्वकं द्वादशवार्षिके विग्रहे सञ्जा-
यमाने सति कथंचित् धारादुर्गभङ्गं कर्तुमप्रभूष्णुः' 'अद्य मया धाराभङ्गानन्तरं भोक्तव्यमिति
1 ० रालोक्य । 2 P याचमाने । 3 BP अनुयुक्ता । 4 BP मया । 5 BP ० शतानि; D शतान्तर० ।
6AD
झस्तन० । 7 P दिने । 8 ]) नास्ति 'अकृतपुण्या' । 9\ ० मध्यतिथये । 10 'या वं' नास्ति BP । 11 'बाहुलोडकरं'
इत्येव AD 12 BP सपर्यया । * एतरपाठस्थाने AID 'श्रीसोमेश्वरं पूजितवती सा कथं मदीयपुण्यलब्धेच्छासि ।' एतादृशः
13 AD परं यदि । 14 BP मम । 15 P नास्ति । 16 'युक्ति' नास्ति D 17-18 सर्वकषं गर्व विससर्ज
*
पाठः ।
BPI 19 D चीत ।
इत्येव वाक्यं विद्यते ।
लईया । 2GP एक D इकु ।
28 BP विज्ञप्तः ।
पुष पाठः ।
20 D तु हालेइ । 21 D लठ । अस्याः पंक्तयाः स्थाने D पुस्तके 'इत्यादि स्तूयमानोऽभवत् ।'
अग्रिमा गाथापि तत्र नास्ति । 22 AB 'चैवं' इत्येव । 23 A धाईड । 24 A पाहू । 25 BP
27 AD व्यावृते । १-१ एतदकान्तर्गतपाठस्थाने BP 'मावलकराज्ञा उलान्वेषिणा गूर्जरमण्डले'
29 BP नाम्ति 'स राजा' । 30 AP०चुलकं । 31 'तं राजानं' स्थाने BP 'मालवराजानं
यशोवर्माणं' । २-२ एतदन्तर्गतपाठस्थाने A प्रतौ 'ततः श्रीपसनगतं श्रीसिद्धराजं तद्वृत्तान्तावगमनेन क्रुद्धं'; D पुस्तके च 'ततः
श्रीसिद्धराजस्तद्वृत्तान्तोपगमनेन क्रुद्धस्तं' एतादृशः पाठः प्राप्यते ।
35 एते शब्दाः BP न सन्ति । 36 P 'एव' नास्ति ।
39 ' एवं ' न AD 40 BP 'ततः' नास्ति । 41 D 'प्रति'
वान्तर्गतं वाक्यं न विद्यते AD ।
32 BP नास्ति । 33 AD यन् । 34 AD ततः ।
37 AD नास्ति 'अथापरं' । 38 BP • निवारणीय० ।
नास्ति । 42 P एतत्पदं नास्ति; D स्वजय० ।