न्यायकोशः /694
This page has been fully proofread once and needs a second look.
६४०
१ बुद्धिः ।
( भा०प० श्लो० १२८) इत्यादौ मतिशब्दार्थो बुद्धिः । २ इच्छा ।
१३ मतिकरौषधम् (गरु० अ० १९८) इति भिषज आहुः (वाच० ) ।
५४ मननविशेषः । ज्ञानावरणक्षयोपशमे सतीन्द्रियमनसी पुरस्कृत्य
व्यापृतः सन्यथार्थे मनुते सा मतिः ( सर्व० सं० पृ० ६३ आई० ) ।
मत्सरः- ( दोषः ) [क] स्वप्रयोजनप्रतिसंधानं विना पराभित
निवारणेच्छा । यथा राजकीयादुदपानान्नोदकं पेयम् इत्यादि । [ ख ]
परगुणनिवारणेच्छा ( गौ० वृ० ४ । १ । ३ ) । अत्रापि स्वप्रयोजनप्रति-
•
संघानं विना इति पूरणीयम् इति तु वयम् । [ग] अन्यशुभद्वेषः इति
केचिदाहु: ( वाच० ) । [घ ] अन्ये तु निन्दन्ति मां सदा लोका
•
धिगस्तु मम जीवनम् । इत्यात्मनि भवेद्यस्तु धिक्कारः स च मत्सरः ॥
इत्याहुः ( क्रियायोगसारे ) ( वाच० ) ।
<मदः
मद्यपानादिजन्यः अवस्थाविशेष: ( मिताक्षरा अ० २।२१४ ) ।
मद्यम् –
<मद्यम्>
मदहेतुर्द्रवद्रव्यविशेषः । यथा सर्व मद्यमपेयम् ( आपस्तम्बसू०
१।५।१७।२१ ) इत्यादौ । मुख्यतो मद्यानि द्वादशविधानि । माध्वीकं
पानसं द्राक्षं खार्जूरं तालमैक्षवंम् । मैरेयं माक्षिकं टाकं माधूकं नारि-
केलजम् ॥ मुख्यमन्नविकारोत्थं मद्यानि द्वादशैव तु इति । अत्र
व्युत्पत्तिः माद्यत्यनेन ( करणे यत् ) इति मद्यम् ।
<मधुप्रतीकाः
यथा मधुन एकदेशोपि स्वदते तथा प्रत्येकमेव ताः सिद्धयः
वदन्त इति मधुप्रतीकाः । ताश्च मनोजवित्वं विकरणभावः प्रधान-
जयश्चेति त्रिविधाः ( सर्व० सं० पृ० ३८५ पातञ्ज० ) ।
<मधुभूमिक:
-
( योगी ) ऋतंभरप्रज्ञ: (सर्व० सं० पृ० ३८४ पातञ्ज० ) ।
<मधुमती
अभ्यासवैराग्यादिवशादपास्तरजस्त मोलेश सुखप्रकाशमयसत्त्वभा-
•
वनयानवद्यवैशारद्यविद्योतन रूपऋतंभरप्रज्ञा ( सर्व० सं० पृ० ३८४
पातञ्ज ० ) ।
<मध्यमसाहसम्
चत्वारिंशंदधिकं
श्लो० १५३ ) ।
-
BONGO
—
श्लो० १५३ ) ।