न्यायकोशः /640
This page has been fully proofread once and needs a second look.
न्यायकोशः ।
म० १ पृ० ११ ) ( त० सं० ) । अत्रायं विशेषो ज्ञेयः । प्रागभावस्य
( सामान्यधर्मावच्छिन्नप्रतियोगिताकत्वं नास्ति । किंतु तत्तद्व्यक्तित्वावच्छिन्न-
ॐ प्रतियोगिताकत्वमेव इति ( वाच० ) । शाब्दिकास्तु कारणे शक्तिरूपेणा-
वस्थानम् इत्याहुः (ल० म० धात्व० पृ० ६ ) । सांख्यास्तु भावस्या-
नागतावस्थैव प्रागभावः इत्याहुः ।
<प्राग्देशम्
अभिजित् ( पु० चि० पृ० ३५४ ) ।
-
<ग्राङ्न्यायः
आचारेणावसन्नोपि पुनर्लेखयते यदि । सोभिधेयो जितः
पूर्व प्राङ्न्यायस्तु स उच्यते ॥ ( मिताक्षरा अ० २ श्लो० ७ ) ।
<प्राची
(दिक् ) [ क ] यदपेक्षया सूर्योदयाचलसंनिहिता या दिक् सा
तदपेक्षया प्राची। संनिधानं तु संयुक्तसंयोगाल्पीयस्त्वम् । ते च सूर्य-
संयोगा अल्पीयांसो भूयांसो वा दिगुपनेयाः (वै० उ० २१२/१० )।
अत्र व्युत्पत्तिः प्राक् अस्यां सविता अञ्चति इति प्राची (वै० उ०
२।२।१४ ) । [ख] यस्यां दिशि मेरुप्रदक्षिणक्रमेण भ्रमत आदि-
(वै० उ० २१ २११४ ) । अत्र सूत्रम् आदित्यसंयोगाद्भूतपूर्वाद्भवि-
त्यस्य प्रथमं संयोगो भूतपूर्वो भविष्यन्वा भवन्वा सा दिक्प्राची
•
ष्यतो भूताच्च प्राची (वै० २।२।१४) । अत्र पुरुषाभिसंघिभेदमा-
•
श्रिव्य कालत्रयोपवर्णनम् । भवति हि कस्यचित् पूर्वेयुः प्रातरस्यां
दिशि आदित्यसंयोगः प्रथमं वृत्तः इति इयं प्राची इति प्राचीव्यव-
हारः । कस्यचित् अपरेयुरस्यामादित्य संयोगः प्रथमं भावी इत्यभिसं-
•
धाय प्राचीव्यवहारः । कस्यचित् इदानीमस्यामादित्यसंयोगो भवन्नस्ति
इत्यभिसंधाय प्राचीव्यवहारः । सूत्रे भूतादित्यत्रादिकर्मणि क्तप्रत्ययः
(वै० उ० २।२।१४) । एवम् दिगन्तरव्यवहारोपि स्वयं परिकल्पनीयः ।
V
[ग] उदयाचलसंनिहितदेशावच्छिन्ना दिक् (वाक्य० ११० ५ ) ।
[घ ]
१०) ।
[च] यदपेक्षयोदय गिरिसंनिहितं यन्मूर्त सा ततः प्राची। तदपेक्षयो-
[ङ] उदयाचलसंनिहिता या दिक् सा ( न्या० बो० पृ० ३ ) /