न्यायकोशः /522
This page has not been fully proofread.
४६८
न्यायकोशः ।
विनाशो गुणबुद्धेश्वोत्पत्तिः । ततोपेक्षाबुद्धिविनाशाद्गुणस्य विनश्यता
गुणज्ञानतत्संबन्धेभ्यो द्रव्यबुद्धेरुत्पद्यमानतेत्येकः कालः । तत्र प्रय
बुद्धेरुत्पत्तिर्गुणस्य विनाशः इति । २ संयोगविनाशाद्यथा । अपेक्षावुद्धि
समकालमेव परत्वाधारे कर्मोत्पद्यते । तत्कर्मणा दिकूपिण्डविभाग:
तदैव च परत्वस्योत्पत्तिरित्येकः कालः । ततः सामान्यबुद्धेरुत्पत्तिः दिकू
पिण्डसंयोगस्य विनाशः । ततो यस्मिन्काले गुणबुद्धिरुत्पद्यते व
काले दिपिण्डसंयोगविनाशाद्गुणस्य विनाशः । ३ द्रव्यविनाशादपि व
परत्वाधारावयवे कर्मोत्पन्नं यस्मिन्नेव कालेवयवान्तराद्विभागं करोति
तस्मिन्नेव कालेपेक्षाबुद्धिरुत्पद्यते । ततो विभागाद्यस्मिन्नेव
संयोगविनाशस्तस्मिन्नेव काले परत्वमुत्पद्यते । ततः
द्रव्यविनाशः । तद्विनाशाच्च तदाश्रितस्य गुणस्य विनाशः । ४ द्रव्य
संयोगविनाशा
क्षाबुद्ध्योर्युगपद्विनाशादपि यथा यदा
परत्वाधारावयवे कर्मोत्सव
a
OPPOS
संयो
तदैवापेक्षाबुद्धिरुत्पद्यते । कर्मणा तदवयवान्तराद्विभागः तदैव
परत्वस्योत्पत्तिरित्येकः कालः । ततो यस्मिन्नेव काले
गविनाशस्तस्मिन्नेव काले सामान्यबुद्धिरुत्पद्यते । तदनन्तरं संयोगविना
क्षाबुद्ध्योर्विनाशात्परत्वस्य विनाशः । ५ द्रव्यसंयोगविनाशादपि यथा यदा
शाद्रव्यविनाश: सामान्यबुद्धेरपेक्षाबुद्धिनाश इत्येकः कालः । ततो दबा
परत्वाधारावयवे कर्मोत्पन्नमवयवान्तराद्विभागं करोति तस्मिन्नेव
पिण्डकर्मापेक्षाबुद्ध्योर्युगपदुत्पत्तिः । ततो यस्मिन्नेव काले परत्वत्योपवि
दिपिण्डविभागश्च क्रियते । ततो यस्मिन्नेव काले सामान्य
स्तस्मिन्नेव काले अवयवविभागाद्वव्यारम्भकसंयोग विनाशः पिण्डकर्मणा
तत्समानकालमवयवसंयोगविनाशात् पिण्डविनाशः दिपिण्डविभागास
नाशात् परत्वस्य विनाशः । ६ संयोगापेक्षाबुद्ध्योर्युगपद्विनाशादपिय
परत्वमुत्पद्यते तदा परत्वाधारकर्म । ततो यस्मिन्नेव काळे परत्वसामान्य
।
ततः
बुद्धिरुत्पद्यते तस्मिन्नेव काले पिण्डकर्मणा दिपिण्डविभागः क्रियते ।
इत्येकः कालः । ततः संयोगविनाशादपेक्षाबुद्धिनाशात्परत्वस्य विनाशः।
• सामान्य बुद्धितोपेक्षाबुद्धिनाशो विभागाच दिकूपिण्डसंयोग विनाश
15
क
यदा
न्यायकोशः ।
विनाशो गुणबुद्धेश्वोत्पत्तिः । ततोपेक्षाबुद्धिविनाशाद्गुणस्य विनश्यता
गुणज्ञानतत्संबन्धेभ्यो द्रव्यबुद्धेरुत्पद्यमानतेत्येकः कालः । तत्र प्रय
बुद्धेरुत्पत्तिर्गुणस्य विनाशः इति । २ संयोगविनाशाद्यथा । अपेक्षावुद्धि
समकालमेव परत्वाधारे कर्मोत्पद्यते । तत्कर्मणा दिकूपिण्डविभाग:
तदैव च परत्वस्योत्पत्तिरित्येकः कालः । ततः सामान्यबुद्धेरुत्पत्तिः दिकू
पिण्डसंयोगस्य विनाशः । ततो यस्मिन्काले गुणबुद्धिरुत्पद्यते व
काले दिपिण्डसंयोगविनाशाद्गुणस्य विनाशः । ३ द्रव्यविनाशादपि व
परत्वाधारावयवे कर्मोत्पन्नं यस्मिन्नेव कालेवयवान्तराद्विभागं करोति
तस्मिन्नेव कालेपेक्षाबुद्धिरुत्पद्यते । ततो विभागाद्यस्मिन्नेव
संयोगविनाशस्तस्मिन्नेव काले परत्वमुत्पद्यते । ततः
द्रव्यविनाशः । तद्विनाशाच्च तदाश्रितस्य गुणस्य विनाशः । ४ द्रव्य
संयोगविनाशा
क्षाबुद्ध्योर्युगपद्विनाशादपि यथा यदा
परत्वाधारावयवे कर्मोत्सव
a
OPPOS
संयो
तदैवापेक्षाबुद्धिरुत्पद्यते । कर्मणा तदवयवान्तराद्विभागः तदैव
परत्वस्योत्पत्तिरित्येकः कालः । ततो यस्मिन्नेव काले
गविनाशस्तस्मिन्नेव काले सामान्यबुद्धिरुत्पद्यते । तदनन्तरं संयोगविना
क्षाबुद्ध्योर्विनाशात्परत्वस्य विनाशः । ५ द्रव्यसंयोगविनाशादपि यथा यदा
शाद्रव्यविनाश: सामान्यबुद्धेरपेक्षाबुद्धिनाश इत्येकः कालः । ततो दबा
परत्वाधारावयवे कर्मोत्पन्नमवयवान्तराद्विभागं करोति तस्मिन्नेव
पिण्डकर्मापेक्षाबुद्ध्योर्युगपदुत्पत्तिः । ततो यस्मिन्नेव काले परत्वत्योपवि
दिपिण्डविभागश्च क्रियते । ततो यस्मिन्नेव काले सामान्य
स्तस्मिन्नेव काले अवयवविभागाद्वव्यारम्भकसंयोग विनाशः पिण्डकर्मणा
तत्समानकालमवयवसंयोगविनाशात् पिण्डविनाशः दिपिण्डविभागास
नाशात् परत्वस्य विनाशः । ६ संयोगापेक्षाबुद्ध्योर्युगपद्विनाशादपिय
परत्वमुत्पद्यते तदा परत्वाधारकर्म । ततो यस्मिन्नेव काळे परत्वसामान्य
।
ततः
बुद्धिरुत्पद्यते तस्मिन्नेव काले पिण्डकर्मणा दिपिण्डविभागः क्रियते ।
इत्येकः कालः । ततः संयोगविनाशादपेक्षाबुद्धिनाशात्परत्वस्य विनाशः।
• सामान्य बुद्धितोपेक्षाबुद्धिनाशो विभागाच दिकूपिण्डसंयोग विनाश
15
क
यदा