न्यायकोशः /501

गमाभ्यामनुसंधीयते अथ स्फुटतरप्रत्ययो भवति ( न्या० वा० १
पृ० १४ ) । [ग] परार्थानुमानम् ( सर्व० पृ० २६४ अक्ष० ) ।
इदं च शब्दात्मकमेवेति यद्यपि अग्रे अनुपदमेव वक्ष्यमाणे ( पृ० ४४७.
 
न्यायकोशः ।
 
गमाभ्यामनुसंधीयते अथ स्फुटतरप्रत्ययो भवति ( न्या० वा० १
पृ० १४ ) । [ग] परार्थानुमानम् ( सर्व० पृ० २६४ अक्ष० ) ।
इदं च शब्दात्मकमेवेति यद्यपि अग्रे अनुपदमेव वक्ष्यमाणे ( पृ० ४४७

प० २३) न्याये अन्तर्भवति तथाप्यस्यानुमानत्वेनोक्तत्वात्पार्थक्येनानुमान-

प्रकरणे एतत्स्थापितम् इति ज्ञेयम् । २ आन्वीक्षिकी विद्या न्यायशास्त्रम्

( वात्स्या० १।१।१ ) ( गौ० वृ० ११ १२ १ ) । सेयमान्वीक्षिकी न्याय
•
तर्कादिशब्दैरपि व्यवयिते । तथा च न्यायो मीमांसा धर्मशास्त्राणि

इति श्रुतिः ॥ पुराणन्यायमीमांसाधर्मशास्त्राङ्गमिश्रिताः । वेदाः स्थानानि

विद्यानां धर्मस्य च चतुर्दश ॥ इत्यादिस्मृतिः ( याज्ञव० अ० १

लो० ३) । मीमांसा न्यायतर्कश्च उपाङ्गः परिकीर्तितः इति पुराणम् ।

विद्येभ्यस्त्र विद्यां दण्डनीतिं च शाश्वतीम् । आन्वीक्षिकीं चात्मविद्यां
•
वार्तारम्भांच लोकतः ॥ इति ( मनु० अ० ७ श्लो० ४३) । तथा

आ धर्मोपदेशं च वेदशास्त्राविरोधिना । यस्तकेंणानुसंधत्ते स धर्मे वेद
•
चान्वीक्षिक पराम् ॥ इति । उपनिषदर्थश्चान्वीक्षिक्यनुसारी प्रायः
•
तत्रोपनिषदं तात परिशेषं तु पार्थिव । मध्नामि मनसा तात दृष्ट्वा

इत्युक्तमिति ( गौ० दृ० १११।१ ) । अत्रोक्तं पक्षिलस्वामिना वात्स्या
 

यनेन इमास्तु चतस्रो विद्याः पृथक्प्रस्थानाः प्राणभृतामनुग्रहायोपदिश्यन्ते
•
विद्या प्रमाणादिभिः पदार्थैर्विभज्यमाना प्रदीपवत् सर्वविद्यानां भवति

यासां चतुर्थीयमान्वीक्षिकी न्यायविद्या इति । सेयमान्वीक्षिकी न्याय-

प्रकाशकत्वात् । प्रदीपः सर्वविद्यानामुपाय: सर्वकर्मणाम् । आश्रयः

३ [क] साधनीयस्यार्थस्य यावति शब्दसमूहे सिद्धिः परिसमाप्यते

सर्वधर्माणां विद्योद्देशे परीक्षिता ॥ इति ( वात्स्या० ११ १/१) ।

मपेक्ष्यावयवा उच्यन्ते । तेषु प्रमाणसमवाय आगमः प्रतिज्ञा । हेतुर-

स पञ्चावयवोपेतवाक्यात्मको न्यायः । पञ्चावयवाः प्रतिज्ञादयः समूह-

नुमानम् । उदाहरणं प्रत्यक्षम् । उपनयनमुपमानम् / सर्वेषामेकार्थ-
•
समवाये सामर्थ्य प्रदर्शनं निगमनम् । सोयं परमो न्यायः इति । अत्रा
 
Y
 
O