न्यायकोशः /499
This page has been fully proofread once and needs a second look.
न्यायकोशः ।
वाद्यं वाद्यादुत्तिष्ठते
(संगीतदामो० ) ।
(संगीतदामो० ) ।
<नृपः
यश्चैत्रशुक्लप्रतिपद्दिनवारो नृपो हि सः ( पु० चि० पृ० ५६ ) ।
<नेजक:
वस्त्रस्य धावकः ( मिताक्षरा २।२३८ ) ।
<नैगमः
ये वेदस्याप्तप्रणीतत्वेन प्रामाण्य मिच्छन्ति पाशुपतादयस्ते ( मिता-
www.
क्षरा २।१९२ ) ।
<नैमित्तिकत्वम्
१ निमित्तजन्यत्वम् । यथा द्वयोनैमित्तिको द्रवः ( भा०
प० श्लो० २८) इत्यादौ सुवर्णलाक्षादीनां द्रवत्वस्य तेजः संयोगरूप-
•
निमित्तजन्यत्वम् ( मु० १ ) । २ धर्मज्ञास्तु अनियत निमित्तकत्वम् ।
यथा पुत्रजन्माश्रित्य विहितस्य जातेष्ट्यादेः ग्रहणादिनिमित्तमाश्रित्य
विहितस्य स्नानादेश्च नैमित्तिकत्वम् इत्याहुः । ३ स्मार्तास्तु निमित्त-
निश्चयवदधिकारिकर्तव्यत्वम् । यथा यत्तु पापोपशान्त्यै च
करे । नैमित्तिकं तदुद्दिष्टं दानं सद्भिरनुष्ठितम् ॥ (गरुडपु० ) इत्यादौ
इत्याहु: ( वाच० ) ।
तु
<नैमित्तिकी
संज्ञा- ( रूढनाम ) । यन्नाम जात्यवच्छिन्नसंकेतवत् सा
नैमित्तिकी संज्ञा । यथा गोचैत्रादिः । सा हि गौर्गच्छतीत्यादौ गोत्वचैत्र-
इत्याकारकग्रहात् गोत्वादिजातिमात्रम् । गामानयेत्यादौ गोत्वादिना गवा-
देरन्वयानुपपत्तेः । एकशक्तत्वग्रहस्यान्यानुभावकत्वेतिप्रसङ्गात् इति ( श०
म० श्लो० १८ पृ० १७) । ये तु जात्यवच्छिन्नसंकेतवतामपि चैत्रादि-
पदानां पारिभाषिकत्वमाहुः ते जात्यवच्छिन्नशक्तिमन्नाम नैमित्तिकम् यथा
गोगवयादि
नये
<नेपायिक:
षोडशपदार्थानुसारिन्यायज्ञः । यथा नैयाथिकानांतु
अणुकादावपीष्यते ( भा० प० लो० १०७) इत्यादौ गौतमर्ष्यादि-
ww
-