न्यायकोशः /474
This page has not been fully proofread.
न्यायकोशः ।
तमः । अम्बर वद्यत् द्रव्य तत् क्रियावद्दृष्टम् इति ( प्रशस्त ० २५०३०) ।
स च द्विविधः साधर्म्यनिदर्शनाभासः वैधर्म्यनिदर्शनाभास क्षेत
( प्रशस्त ० २ पृ० ४८ ) ।
४२०
-
निदिध्यासनम् - [क] श्रुतस्यार्थस्य नैरन्तर्येण दीर्घकालमनुसंधानम् ।
( त० प्र० १ पृ० ८) । तल्लक्षणं च निरन्तरं विचारो यः श्रुतार्थस्य
• गुरोर्मुखात् । तन्निदिध्यासनं प्रोक्तं तच्चैकाग्र्येण लभ्यते ॥ इति । तान्यां
निर्विचिकित्सेर्थे चेतसः स्थापितस्य यत् । एकतानत्वमेतद्धि निदिध्यात
नमुच्यते ॥ ( पञ्चद० १।५४ ) इति च । ताभ्यां श्रवणमननाभ्याम्
( वाच० ) । यथा आत्मा वारे द्रष्टव्यः श्रोतव्यो मन्तव्यो निदिष्याति
तव्यः ( श्रुतिः ) इत्यादौ ( नील० पृ० ५० ) । [ख]
• सजातीयज्ञानधाराकरणम् (प० च० पृ० २० ) । [ग] विजातीय
निद्रा – १ मेध्यानाडीसंयोगः । २ योगजधर्मानुगृहीतस्य मनसो
प्रत्ययतिरस्कारेण सजातीयप्रत्ययप्रवाहीकरणम् इति केचिदाहुः (नीव०)
•न्द्रियप्रदेशावस्थानम् । योगाचार्यास्तु ३ अभावप्रत्ययालम्बन
विशेष: इत्याहुः । अत्र सूत्रम् अभावप्रत्ययालम्बना वृत्तिर्निद्रा (पा
सू० १।१० ) इति । विवरणं च जाग्रत्स्वप्नवृत्तीनामभावस्तस्य
कारणं बुद्धिसत्त्वाच्छादकं तमः । तदेवालम्बनं विषयो यस्याः सा
• वृत्तिर्निद्रा इति ( वाच० ) । ४ सुषुप्तिः इति वेदान्तिनः ।
मतेय
-
तथो
निन्दा – दोषवत्तया ख्यापनम् । यथा शुक्लयजुर्याज्ञवल्क्यप्रणीतत्वाल
॥षेयम् इति निन्दा । आरोग्यमाणदोषकथनमिति प्रामाणिकाः /
वेदनिन्दारतान्मन् देवनिन्दारतांस्तथा । द्विजनिन्दारतांश्चैव
निन्दकेन पूर्वकृतं पुण्यं हन्ति ( पुरु० चि० पृ० ३७ ) ।
न चिन्तयेत् ॥ ( कूर्मपु० अ० १५) इत्यादौ ( वाच० ) / निन्द्रा
निन्दार्थवादः -[क] अनिष्टफलवादः । स च वर्जनार्थः । नन्द
समाचरेत् इति ( वात्स्या० २११/६३ ) । निन्दार्थवादवाक्यं लक्ष
निषेध्यस्य निन्दितत्वबोधकतया अर्थवद्भवति इति विज्ञेयम् ( उ०
FRANCAIRE
HAI
तमः । अम्बर वद्यत् द्रव्य तत् क्रियावद्दृष्टम् इति ( प्रशस्त ० २५०३०) ।
स च द्विविधः साधर्म्यनिदर्शनाभासः वैधर्म्यनिदर्शनाभास क्षेत
( प्रशस्त ० २ पृ० ४८ ) ।
४२०
-
निदिध्यासनम् - [क] श्रुतस्यार्थस्य नैरन्तर्येण दीर्घकालमनुसंधानम् ।
( त० प्र० १ पृ० ८) । तल्लक्षणं च निरन्तरं विचारो यः श्रुतार्थस्य
• गुरोर्मुखात् । तन्निदिध्यासनं प्रोक्तं तच्चैकाग्र्येण लभ्यते ॥ इति । तान्यां
निर्विचिकित्सेर्थे चेतसः स्थापितस्य यत् । एकतानत्वमेतद्धि निदिध्यात
नमुच्यते ॥ ( पञ्चद० १।५४ ) इति च । ताभ्यां श्रवणमननाभ्याम्
( वाच० ) । यथा आत्मा वारे द्रष्टव्यः श्रोतव्यो मन्तव्यो निदिष्याति
तव्यः ( श्रुतिः ) इत्यादौ ( नील० पृ० ५० ) । [ख]
• सजातीयज्ञानधाराकरणम् (प० च० पृ० २० ) । [ग] विजातीय
निद्रा – १ मेध्यानाडीसंयोगः । २ योगजधर्मानुगृहीतस्य मनसो
प्रत्ययतिरस्कारेण सजातीयप्रत्ययप्रवाहीकरणम् इति केचिदाहुः (नीव०)
•न्द्रियप्रदेशावस्थानम् । योगाचार्यास्तु ३ अभावप्रत्ययालम्बन
विशेष: इत्याहुः । अत्र सूत्रम् अभावप्रत्ययालम्बना वृत्तिर्निद्रा (पा
सू० १।१० ) इति । विवरणं च जाग्रत्स्वप्नवृत्तीनामभावस्तस्य
कारणं बुद्धिसत्त्वाच्छादकं तमः । तदेवालम्बनं विषयो यस्याः सा
• वृत्तिर्निद्रा इति ( वाच० ) । ४ सुषुप्तिः इति वेदान्तिनः ।
मतेय
-
तथो
निन्दा – दोषवत्तया ख्यापनम् । यथा शुक्लयजुर्याज्ञवल्क्यप्रणीतत्वाल
॥षेयम् इति निन्दा । आरोग्यमाणदोषकथनमिति प्रामाणिकाः /
वेदनिन्दारतान्मन् देवनिन्दारतांस्तथा । द्विजनिन्दारतांश्चैव
निन्दकेन पूर्वकृतं पुण्यं हन्ति ( पुरु० चि० पृ० ३७ ) ।
न चिन्तयेत् ॥ ( कूर्मपु० अ० १५) इत्यादौ ( वाच० ) / निन्द्रा
निन्दार्थवादः -[क] अनिष्टफलवादः । स च वर्जनार्थः । नन्द
समाचरेत् इति ( वात्स्या० २११/६३ ) । निन्दार्थवादवाक्यं लक्ष
निषेध्यस्य निन्दितत्वबोधकतया अर्थवद्भवति इति विज्ञेयम् ( उ०
FRANCAIRE
HAI