न्यायकोशः /458

न्यायकोशः ।
 
उह्यते भारो ग्रामं चैत्रेणेत्यादौ च नीवहादिधात्वर्थ: (ग० व्यु० का ० २

पृ० ४६ ) । [ख गत्यवच्छिन्नव्यापारः । यथा ग्राममजां वइति

नयतीत्यादौ वहिप्रभृतेरथः ( श० प्र० श्लो० ७३ पृ० ९९) / यथा

वा गमनाय मतिं चक्रे ताथैनं निन्युरङ्गनाः ( रामा० वा० अ० ९/

इत्यादौ । यथा वा नयनं पारिजातस्य द्वारकां मम रोचते ( हरिवंश
 

अ० १२९) इत्यादौ (वाच० ) ।
 
४०४
 

 
<नरकः—>
क दुःखविशेष: ( मु० गु० ) । यथा नरके पतनं केन र

लिखितं यदि इत्यत्र । अत्र केनेत्यस्य ब्रह्मणेत्यर्थः । तथा एकस्य नरके

इति पदस्य नरस्य मनुष्यस्य के मस्तके इत्यर्थः । यथा वा नरकेसरिण
•
स्मर्तुर्नरके पतनं कुतः इत्यादौ च । पौराणिकाश्च [ख] पापभोग-

स्थानविशेषो नरकः । स चासिवनक्षारादिः । यथा वेददूषयिता य

(पाद्मे० उत्तरख० अ० ४८) । यो गुरूनवमन्येत स्वविद्यावा.

वेदविक्रायकश्च यः । अगम्यागामी यश्च स्यात् ते यान्त्यसिवनं द्विज ॥

दर्पितः । स मृतः पात्यते क्षारसंज्ञकेधोमुखः पुमान् ॥ (विष्णुपुर
 

अंश ० २ अ० ६ ) इत्यादी इत्याहुः ( वाच० ) ।
 

 
<नवद्रव्यवृत्तिगुणत्वम् - >
द्रव्यत्वाश्रयवृत्तिः प्रतियोगिव्यधिकरणः यः अ

तत्प्रतियोगिता नवच्छेदकगुणविभाजकोपाधिमत्त्वम् ( ल० व० ) / प
 

संख्यादिगुणानाम् । अत्र संयोगाद्यव्याप्यवृत्तिप्रतियोगिकात्यन्ताभावनादाय
 

संयोगादावव्याप्तिः स्यात् । अतः प्रतियोगिव्यधिकरण इत्युक्तम् /
 

 
<नवरात्रकम् – >
उपवासाद्यन्यतमनियमयुक्तकर्तृकप्रतिपदा दिनवम्यन्तन व तिष्य
 

धिकरणकपूजारूपकर्म ( पु० चि० पृ० ६१) ।
 

 
<न हि — >
( अव्ययसमुदायः ) सकारणको निषेधः । यथा न हि सामानाकि
•
सामा० ल० १ पृ० ४ ) इत्यादौ । यथा वा न ह्यस्मिन् युज्यते

करण्येन बाधसिध्योरुभयोः सत्योरनुमितिं कश्चिदभ्युपैति (ग० होता
•●
किंचिदा मौजिबन्धनात् ( मनु० अ० २ श्लो० १७१) इत्यादौ ।