न्यायकोशः /449

३९५
 
न्यायकोशः ।
 
• नासाग्रादावाध्यात्मिके हिरण्यगर्भवासवप्रजापतिप्रभृतिके बाह्ये वा देशे

चित्तस्य विषयान्तरपरिहारेण स्थिरीकरणं धारणा ( सर्व० सं० पृ० ३८२

पातञ्ज० ) । ४ धारणा मनसो ध्येये संस्थितिर्ध्यानवविधा ( अग्निपु

अ० ३७४ ) इति पौराणिका आहुः । ५ जलसूचको वायुविशेष-

धारणाद्यात्मको योगभेदः इति ज्योतिषज्ञा आहुः ( बृ० सं० अ० २२ ) ।
 

 
<धारणिक:- >.
अधमर्णः ।
 

 
<धूम: - >
१ सार्द्रेन्धनवह्निजातः मेघाञ्जनयोर्जनको द्रव्यविशेषः । यथा

पर्वतत्वेन पक्षत्वे वह्नित्वेन साध्यत्वे विशिष्टधूमत्वेन च हेतुत्वे पर्वतो

( दीघि ० २ पृ० १७९) इत्यत्र । अत्र विशिष्टधूमश्च वह्निशून्य-

वहिमान् विशिष्टधूमात् इत्यादौ पर्वतादेः काञ्चनमयत्वविरहो न दोषः

देशान्तरवृत्तिधूमव्यक्तिव्यावर्तक विशेषणावच्छिन्नो धूमः । तादृशविशेषणं

तु वह्निमत्तित्वादि ज्ञेयम् । यथा वा अभ्रंलिहां घूमलेखां पश्यति

(मु० २ ) सधूमदीप्ताग्निरुचीनि रेजुः ( भट्टिः ) इत्यादौ च धूमः ।

२ अग्निमान्द्यसूचको वायुविशेष: ( ढेकर ) इति भिषजो वदन्ति ।

३ ज्योतिर्विदस्तु धूमकेतुः इत्याहुः । ४ उल्कापातश्चेति काव्यज्ञा
 

वदन्ति ( वाच० ) ।
 
( दि०
 
इ
 
<धृति:- >
१ गुरुत्ववतां पतनाभावः ( कु० ५/१ टी० हरिदासः )

११ पृ० १९) । यथा कार्यायोजनधृत्यादेः पदात्प्रत्ययतः

वृत्तशास्त्रज्ञा वदन्ति । ३ व्यभिचारिभावविशेष: इत्यालंकारिका आहुः ।
 

द्रव्यादि इत्याहुः •
 
।
 
द्र काव्यादि इत्यायज्ञा आहुः
 
(वाच० ) ।
सहासप्रतिभादिकृत् ॥ इति । ४ मौहूर्तिकास्तु विष्कम्भाद्यन्यतमयोग-

विशेष: इत्याहुः । ५ गणकाश्च अष्टादशसंख्यायुक्तम्

६ गौर्यादिषोडशान्यतममातृकाविशेषः इति संस्कारकुलाचारज्ञा आहुः ।

७ मानसधारणाविशेषः इति योगशास्त्रज्ञा आहुः । ८ धैर्यम् इति
 
• काव्यज्ञा आहुः (वाच० ) ।