न्यायकोशः /448

३९४
 
न्यायकोशः ।
 
चेति । तत्र नामप्रकृतिकः क्यचू क्यडू इत्यादिः । धातुप्रकृतिकस्त

सन् यङ् इत्यादिः ( श० प्र० श्लो० १०७ पृ० १६४) ।
 

 
<धारणम्->
१ [ क ] द्रव्यान्तरदानाभ्युपगमपूर्वकपरदत्तद्रव्यादानजन्या•

दृष्टविशेषवत्त्वम् । यथा विप्राय शतं धारयतीत्यादौ धात्वर्थः । अत्राप

भाव: । ऋणग्रहणेनाधमर्णनिष्ठः परिशोधननाश्योदृष्टविशेषो जन्यते ।

मर्ण: (पा० सू० ११४१३५) इत्यनेन धनिकविप्रादेः संप्रदानता।

तेनैवादृष्टेन ऋणमपरिशोध्य मृतस्य नरकादिकम् इति । अत्र धारेत.

तथा कर्तृत्वं चतुर्थ्यर्थः । तस्य धात्वर्थघटकादानेन्वयः (ग० सुन

का० ४ पृ० ९६-९७ ) । [ख केचित्त पुनर्दानमङ्गीकृत्य

ग्रहणम् इत्याहुः ( का० व्या० पृ० ९ ) । ग पाणिनीयाल

ऋणग्रहणम् । यथा गुरवे गां धारयते इत्यादौ धारेरर्थः इत्याहुः ।

अत्र दत्तत्वं चतुध्येथेः । तथा च गुरुदत्तां गामृणत्वेन गृह्णाति इत्याकर

स्तत्र वाक्यार्थः ( श० प्र० श्लो० ६९ पृ० ८६) । २ गृहावस्थितिः ।

यथा गुरवे गां धारयते इत्यादौ इति कालापाः । अत्र घृडा गृहावस्थिति

द्वितीयया तदन्वितं कर्तृत्वम् चतुर्थ्या च तन्निविष्टगृहान्वितं संबन्धित्वम्
 
।
 
1
 

श्लो० ६९ पृ० ८६ ) । शाब्दिक अपि अवस्थितिः भक्ताय धार

इत्याकारको बोधः । धातूत्तरणिचा व्यापारबोधनात् इति भावः (श०प्र०

मोक्षं हरिरित्यादौ धारेरथः इत्याहुः । अत्र धृङ् अवस्थाने इति धातोर्निचा

कर्मकावस्थित्यनुकूलो व्यापारः इति बोधः ( ल० म० सुत्रधार

धारेरुत्तमर्णः इति सूत्रात् । तथा च हरिकर्तृको भक्तसंप्रदानको मा

पृ० १०३ ) । ३ प्राणस्य पूरकरेचककुम्भ कैर्निरोधरूपश्चित्तवशीकरण
•
धारयेत्तत्र चात्मानं धारणां धारयन्बुधः ( याज्ञ० ) इत्यादौ इति सक्रिया

प्राणायामविशेषः ( सांख्यप्र० भा० अ० ३ सू० ३३) /

आहुः । देशबन्धश्चित्तस्य धारणा (पात० सू० पाद ३ सू०

योगिनो वदन्ति ( गो० वृ० ४।२।४४ ) ।
 
द्रव्य
 
कार•
 
ورم
 
नाभिचक्रपुण्डरीक