न्यायकोशः /408

३५४
 
न्यायकोश: ।
 
अत्र सूत्रम् इत इदमिति यतस्तद्दिश्यं लिङ्गम् ( वै० २१२११० ) इति

अस्मादिदं दूरम् अस्मादिदमन्तिकम् इति दैशिकपरत्वापरत्वबुद्ध

ग्लिङ्गम् । तथा दैशिकपरत्वापरत्वासमवायिकारणसंयोगाश्रयता दि

सिध्यति (वै० वि० २।२।१०) (मु० १) । दिक्च पूर्वादिप्रत्य

मेया । तेषामन्यनिमित्तासंभवात् ( त० मा०) । दूरत्वसंनिहितत्वज्ञानाधा

नपरत्वापरत्वानुमेयेति यावत् ( प्र० प्र० ) (त० कौ० पृ० ३) । तर

च तादृशपरत्वापरत्वे सासमवायिकारणके भावकार्यत्वाद्धटवत् इत्यनुसा

द्रष्टव्यम् । अत्रासमवायिकारणं च दिपिण्डसंयोगः तदाश्रयो दिगि
 

पूर्वादिप्रत्ययलिङ्गा इति प्रशस्त पादैरुत दिक्सिद्धिर्बोध्या । दिक् च
 
पूर्वादिप्रत्ययलिङ्गा इति प्रशस्त पादैरुत

( प्रश० पृ० ८ ) । मूर्त द्रव्यमवधिं कृत्वा मूर्तेष्वेव द्रव्येषु एतस्मादि

पूर्वेण दक्षिणेन पश्चिमेन उत्तरेण पूर्वदक्षिणेन दक्षिणापरेण अ

त्तरेण उत्तरपूर्वेण अधस्तात् उपरिष्टाच्च इति दश प्रत्यया यतो भवि

सा दिक् । अत्रोच्यते । कृत्वैकमवधिं तस्मादिदं पूर्वं च पश्चिमम् /

निर्दिश्यते देशो यया सा दिगिति स्मृता ॥ इति । दिग्लिङ्गाविशेषाि

एकत्वेपि परमर्षिभिः श्रुतिस्मृतिलोकसंव्यवहारार्थ मेरुं प्रदक्षिण
•
वर्तमानस्य भगवतः सवितुर्ये संयुक्ता लोकपालपरिग्रहीत दिकप्रदेश
•
सिद्धाः । तथा च दिग्दशविधा । प्राची अवाची प्रतीची उदीची

प्राच्यादिभेदेन दशविधाः संज्ञाः कृताः । अतो भक्त्या दश

यी नैर्ऋती वायवी ऐशानी ऊर्ध्वा अधः इति ( ० ० )
 
दिं
 
(वै०
 
२/२/१०
 

६० २।२।१५ - १६ ) ( वराहपु० ) । तासामेव पुनर्देवतापरिग्रह

शाद्दश संज्ञा भवन्ति माहेन्द्री वैश्वानरी याम्या नैऋती वारुणी वाय
 

चान्द्रमसी ऐशानी ब्राह्मी नागी च इति ( प्रशस्त
 
पृ०
दिव्यवहारहेतुर्दिक ( त० सं० ) । इयं प्राची इयं प्रतीची
 
पृ०
 
८)। प्राच
इत्यादिवा
 

पाधियोगात्प्राच्यादिव्यवहारभागित्यर्थः ( प्र० प्र० ) ।
 

प्रयोगरूपव्यवहारहेतुरित्यर्थः ( वाक्य ० २ पृ० ५ ) / उदयाचल

घट: इत्यादिव्यवहारबलादुदयाचलसंयोगादिलक्षणघटादिसंबन्धघटक
 

दिक्सिद्धिः (प० मा० ) । सा चैका विभ्वी नित्या च ( ३०
 
२