न्यायकोशः /399

2023-02-26 03:10:51 by ambuda-bot

This page has not been fully proofread.

न्यायकोशः ।

३४५

त्रिस्पृशा - एकादशी द्वादशी च रात्रिशेषे त्रयोदशी । त्रिस्पृशा नाम सा
प्रोक्ता ब्रह्महत्यां व्यपोहति ( पु० वि० पृ० १७६) ।
त्रुटि: - १ द्व्यणुकं त्र्यणुकं वा । यथा परं वा त्रुटे: ( गौ० ४।२/१५)
इत्यत्र त्रुटिशब्दार्थः । तदुक्तम् त्रुटेरवयवस्तदवयवो वा परमाणुरिति (गौ०
वृ० ४।२।१५ ) । त्रुटिश्च जन्यो द्रव्यावयवः । मीमांसकाश्चैवमाहुः ।
• त्रुटावेवावयवधारा विश्रामात् त्रुटिरेव परमाणुरिति ( दि० १ पृ० ६९ )।
२ त्रसरेणुत्रिकं भुते यः कालः सा त्रुटि: स्मृता ( भाग० ३।१२।६)
इति बादरायणाचाय आहुः । अत्रोच्यते अणुद्रों परमाणू स्यात् त्रस
रेणुनयः स्मृतः । जालार्करश्म्यवगतः खमेवानुपतन्नगात् ॥ त्रसरेणु-
त्रिकं मुझे यः कालः सा त्रुटि: स्मृता । तत्रिभागस्तु वेधः स्यात्
तैत्रिभिस्तु लवः स्मृतः ॥ निमेषत्रिलवो ज्ञेय आम्नातास्ते त्रयः क्षणः
इत्यादि ( भाग० ३।१२।५ - ७ )

। तत्परस्य शतभागकालरूपा

त्रुटिरिति गणका आहुः । अत्रोच्यते योदणोर्निमेषस्य खराम- ( ३० )
भागः स तत्परस्तच्छतभाग उक्ता । त्रुटिनिमेषैधृति - ( १८) भिश्च
काष्ठा तत्रिंशता सद्गणकै कलोक्ता ॥ इति ( सि०शि० ) । क्षणद्वया-
स्मकः कालत्रुटिरिति भरत आह । द्वौ निमेषौ त्रुटिर्ज्ञेया । अहोरात्रशब्दे
दृश्यम् । ३ संशय: । ४ अल्पम् इति काव्यज्ञा आहुः (वाच० ) ।

त्र्यणुकम् – त्रिभिर्यणुकैर्य दुत्पद्यते तत् ( त० दी ० १ पृ० ९ ) ( दि० ११२)
( त० कौ० १ पृ० ३ ) ( त० भा० प्रमेय० पृ० २८) (सि०
च० १ पृ० ५ ) । तद्यथा गवाक्षरन्ध्रे तरणिकिरणस्थं निरीक्ष्यते ।
यद्रजः सर्वतः सूक्ष्मं त्र्यणुकं तन्निगद्यते ॥ इति ( सि० च० १
आहु: ( दि० १।२ पृथिवी० पृ० ६९ ) । संयुक्ताणुषटुं त्र्यणुकमिति
• नास्तिका आहुः (प० मा० ) । तच्च जन्यद्रव्यावयवः इति ज्ञेयम् ।
त्र्यणुकरूपेर्थे त्रसरेणुपदमपि त्रिभिः सहितो रेणुस्त्रसरेणुः इति व्युत्पत्या
प्रयोक्तुं युज्यते ( राम० १ पृथि० पृ० ६९) ।

1

४४ न्या० को०

: