न्यायकोशः /341
This page has been fully proofread once and needs a second look.
बुद्धिवेदनाभिः पुरुषस्याभिसंबन्धः इति सांख्या आहुः (सांख्य० कौ० ) ।
[छ ] स्वादृष्टोपनिबद्धशरीरग्रहणमिति केचित् ( वाच० ) । [ज ]
निकाय विशिष्टाभिः शरीरेन्द्रिय बुद्धिवेद नाभिः संबन्धो जन्म (न्या० वा० ) ।
<जन्यत्वम्
यदधीनो यस्य समयसंबन्धः यद्व्यतिरेक प्रयुक्तो यद्व्यतिरेकश्व
•
तत्त्वम् ( मू० म० १ ) । यथा जन्यानां जनकः काल : (भा०प०
श्लो० ४६ ) इत्यादौ घटपटादीनां मृत्तन्त्वादिजन्यत्वम् । अधिकं तु
कार्यशब्दव्याख्यानावसरे संपादितं तत्र द्रष्टव्यम् ।
<जय:
१ ग्रहणावच्छिन्नपराभवः । यथा शत्रुं शतानि जयतीत्यत्र जयत्यर्थः ।
पराभवश्च तिरस्कारः । अत्र शतस्य ग्रहणानुकूलो यः शत्रुकर्मकः परा-
भवः तत्कर्ता इत्येवं बोध: ( श० प्र० श्लो० ७३ पृ० ९८ ) । २ परा-
•
पेक्षयोत्कर्षलाभः । ३ वशीकरणम् । यथा इन्द्रियजय इत्यादौ ( वाच० ) ।
<जयनम्
जयशब्दवदस्यार्थोनुसंधेयः ।
www.
<जयन्ती
१ नन्दा मार्गशिरे शुक्ला सप्तम्यानन्ददायिनी । जयन्ती नाम
२ श्रावणस्य तु मासस्य कृष्णाष्टम्यां नराधिप । रोहिणी यदि लभ्येत
सा प्रोक्ता पुण्या पापहरा स्मृता ॥ ( पु० वि० पृ० १०४ ) ।
जयन्ती नाम सा तिथि: ॥ ( पु० चि० पृ० ११९ ) ।
<जयपत्रकम्
( हुकुमनामा इति प्र० ) यथोपन्यस्तसाध्यार्थसंयुक्तं सोत्तर-
क्रियम् । सावधारणकं चैव जयपत्रकमिष्यते ॥ ( मिताक्षरा अ० २
श्लो० ९१ ) ।
<जरायु:
[[क] गर्भवेष्टनचर्मपुटकम् ( दि० १ पृथिवी० पृ० ७०) ।
इत्यादौ । जरायुजभेदाच मनुना ( अ० १ श्लो० ४३ ) दर्शिता यथा
यथा जरायुजं मानुषादीनां शरीरम् ( मु० १ पृथिवी० पृ० ७० )
पशवश्च मृगाश्चैव व्यालाश्चोभयतोदतः । रक्षांसि च पिशाचाश्च मनु-
•
तलक्षणं तु या तु चर्माकृतिः सूक्ष्मा जरायुः सा निगद्यते इति ।
जरायुजाः ॥ इति । तत्र व्यालाः सिंहाद्याः ( कुल्लू० ) ।
शुक्रशोणितयोर्योगस्तस्मिन्संजायते यतः । तत्र गर्भो भवेद्यस्मात्तेन प्रोक्तो
व्याश्च
२८७