न्यायकोशः /296
This page has been fully proofread once and needs a second look.
न्यायकोशः ।
(लिङ्गम् अनुमानं वा ) [ क ]
केव
साध्यकम् ( दीधि ० २ पृ० १५६ ) ( न्या० बो० २ पृ० १५) ।
यथा न तावदव्यभिचरितत्वम् । तद्धि न साध्यवदन्यावृत्तित्वम् ।
●
लान्वयिन्यभावात् ( चि० २ पृ० २) इत्यादौ । केवलान्वयितु
•
चतूरूपोपपन्नमेव स्वसाध्यं साधयितुं क्षमते । चत्वारि रूपाणि च
•
पक्षधर्मत्वम् सपक्षे सत्त्वम् अबाधितविषयत्वम् असत्प्रतिपक्षत्वं
चेति ( सि० च० ) । तत्र हि सर्वस्यैवाभिधेयत्वाद्विपक्षासत्वर
( मुं० गु० पू० २१९ ) । तस्य विपक्षाभावेन विपक्षव्यावृत्त्यभावादिति
●
भावः (सि० च० २ पृ० २७) । अत्यन्ताभावाप्रतियोगिसाध्यक
•
मित्येतल्लक्षणं च हेतोर्व्यतिरेकित्वेपि संगच्छते (न्या० बी० पृ० १५)//
[ख] असद्विपक्षम् । तदर्थस्तु पक्षव्यापकम् सपक्षे वर्तमानम् विपक्ष ।
शून्यम् अबाधित विषयम् असत्प्रतिपक्षम् इति ( ता० र० श्लो० १६)
। न्वयिनोभिधेयत्वस्य न विपक्षः । अभिधानेनभिधाने च विपक्षत्वव्याया
यथा ज्ञेयमभिधेयत्वादित्यादौ ( मु० गु० पृ० २१९ ) । अत्र केवल
तात् (चि० २ पृ० ४६) । [ग] अन्वयमात्रव्याप्तिकम् (त० सं० ) ।
तदर्थश्च व्यतिरेका प्रतियोगिसाध्यकम् (वाक्य० २ पृ० १५) /
•
व्यतिरेकव्याप्तिशून्यत्वे सत्यन्वयव्याप्तिमत् (न्या० बो० २ पृ० १५)।
अत्र अन्वयेनैव व्याप्तिर्यस्मिंस्तत्तथा इति समासो द्रष्टव्यः ॥
यत्रान्वयव्याप्तिरेवास्ति तत् ( त० कौ० २ पृ० ११) /
घटोभिधेयः प्रमेयत्वादित्यत्र प्रमेयत्वं केवलान्वयि ( त० सं० ///
यत्र यत्र प्रमेयत्वम् तत्र तत्राभिधेयत्वम् यथा पटः इत्यन्वयव्याप्तिरेवाि
अत्र घटः पक्षः । तस्याभिधेयत्वं साध्यम् । प्रमेयत्वं हेतुः । तस्मिन् हेत
न तु यत्र यत्र साध्याभावः तत्र तत्र हेत्वभावः इति व्यतिरेकव्याप्रिस्ति
अभिवेयत्वस्य प्रमेयत्वस्य च सर्वत्र सत्त्वात् साध्याभावादेरेव प्रसिद्धसाप
•
सर्वत्र वर्तते यस्य चायन्ताभावः अप्रसिद्धः सः धर्मः केवलान्य/
( त० कौ० २ पृ० ११) (मु० गु० पृ० २१९ ) / २ यो
लक्षणं च अत्यन्ताभावाप्रतियोगित्वम् ( चि० २ पृ० ४६ ) (त० दी
G
-
[7]
Lab