2023-02-20 00:57:18 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
-
-मशी(सवय ) कर्मोत्पद्यते । तेमांश्चन्तरादिमागः क्रियते ।
विभागाच तत्वारम्भकसंयोगविनाशः । संयोगविनाशात्तन्तुविनाशे
सदाश्रितस्य तन्त्वन्तरसंयोगस्य विनाशः ( प्रशस्त० पृ० ३२) इति ।
संयोगजध चतुर्विधः । कचित् एकसंयोगजन्य एकसंयोगः संयोगद्वय-
जन्य एकसंयोगः बहुसंयोगजन्य एकसंयोगः एकसंयोगजन्यं संयोगद्वयं
चेति । तत्राद्यः तन्तुवीरणसंयोगात्पटवीरणसंयोगः । द्वितीयः द्वाभ्यां
तन्तुभ्यामाकाशस्य यो द्वौ संयोगौ ताभ्यां जायमानो द्वितन्तुकपटाकाश-
संयोगः । तृतीयः दशभिस्तन्तुभिराकाशस्य ये दश संयोगास्तैर्जायमानो
दशतन्तुकप्रटस्यैक आकाशसंयोगः । चतुर्थस्तु द्रव्यानारम्भको यः
पार्थिवजळपरमाण्वोः संयोगस्तेन जायमानौ द्यणुकारम्भकौ द्वौ संयोगा-
विति । अयमाशयः । यत्र द्रव्यानारम्भकः पार्थिवजलपरमाण्वोः संयोग-
स्ततो द्यणुकारम्भकौ द्वौ संयोगौ । ततो युगपद्यणुकद्वयं ( पार्थिव-
जलढाणुकद्वयम्) उत्पद्यते । तत्र पार्थिवद्यणुकस्य जलपरमाणुनैकः
संयोगः जलद्यणुकस्य पार्थिव परमाणुना अपरः संयोगश्चैतदुभयं
पूर्वोक्तानारम्भक संयोगेनैकेनैवोत्पद्यते । कारणाकारणसंयोगेन कार्याकार्य-
संयोगजननावश्यंभावादिति ( प्रशस्त० गु० पृ० ३१ ) ( त० व०
परि० ११ पृ० २०० ) । संयोगस्तु विभागादाश्रयनाशाद्वा नश्यति
(वै० ७७२१९) ( भा० प० गु० श्लो० ११६-१२० )
( न्या० म० १ ) ( त० दी० ) । आश्रयनाशात्संयोगनाशस्तु यत्र
तन्तुद्वयं चिरसंयुक्तमनुत्पन्नक्रियं च वर्तते तत्र तावत् संयुक्ततन्तुद्वय-
स्यैकतन्त्वक्यवे कर्म । ततो विभागः । तत आरम्भकसंयोगनाशः ।
ततस्तन्तुनाशः । ततः संयोगनाशः इति बोध्यम् ( त० ब० परि० ११
पू० २०१) । २ धर्मशास्त्रज्ञास्तु उदयास्याग्दशम्याः शेषः संयोग
इत्याहुः । तद्भुक्तम् उदयात्माग्दशम्यास्तु शेषः संयोग उच्यते । उप-
रिशस्तु तस्मान्तं परिवर्जयेत् ॥ (ति० स० ) ( वाच० ) इति ।
O
र:- द्वादशमासम्मकः काखविशेषः । द्वादश मासाः संवत्सर इति
सुतेर्वसन्ति मासादयोस्मिन्निति व्युत्पत्या च । स च त्रिविधः चान्द्र-
-मशी(सवय ) कर्मोत्पद्यते । तेमांश्चन्तरादिमागः क्रियते ।
विभागाच तत्वारम्भकसंयोगविनाशः । संयोगविनाशात्तन्तुविनाशे
सदाश्रितस्य तन्त्वन्तरसंयोगस्य विनाशः ( प्रशस्त० पृ० ३२) इति ।
संयोगजध चतुर्विधः । कचित् एकसंयोगजन्य एकसंयोगः संयोगद्वय-
जन्य एकसंयोगः बहुसंयोगजन्य एकसंयोगः एकसंयोगजन्यं संयोगद्वयं
चेति । तत्राद्यः तन्तुवीरणसंयोगात्पटवीरणसंयोगः । द्वितीयः द्वाभ्यां
तन्तुभ्यामाकाशस्य यो द्वौ संयोगौ ताभ्यां जायमानो द्वितन्तुकपटाकाश-
संयोगः । तृतीयः दशभिस्तन्तुभिराकाशस्य ये दश संयोगास्तैर्जायमानो
दशतन्तुकप्रटस्यैक आकाशसंयोगः । चतुर्थस्तु द्रव्यानारम्भको यः
पार्थिवजळपरमाण्वोः संयोगस्तेन जायमानौ द्यणुकारम्भकौ द्वौ संयोगा-
विति । अयमाशयः । यत्र द्रव्यानारम्भकः पार्थिवजलपरमाण्वोः संयोग-
स्ततो द्यणुकारम्भकौ द्वौ संयोगौ । ततो युगपद्यणुकद्वयं ( पार्थिव-
जलढाणुकद्वयम्) उत्पद्यते । तत्र पार्थिवद्यणुकस्य जलपरमाणुनैकः
संयोगः जलद्यणुकस्य पार्थिव परमाणुना अपरः संयोगश्चैतदुभयं
पूर्वोक्तानारम्भक संयोगेनैकेनैवोत्पद्यते । कारणाकारणसंयोगेन कार्याकार्य-
संयोगजननावश्यंभावादिति ( प्रशस्त० गु० पृ० ३१ ) ( त० व०
परि० ११ पृ० २०० ) । संयोगस्तु विभागादाश्रयनाशाद्वा नश्यति
(वै० ७७२१९) ( भा० प० गु० श्लो० ११६-१२० )
( न्या० म० १ ) ( त० दी० ) । आश्रयनाशात्संयोगनाशस्तु यत्र
तन्तुद्वयं चिरसंयुक्तमनुत्पन्नक्रियं च वर्तते तत्र तावत् संयुक्ततन्तुद्वय-
स्यैकतन्त्वक्यवे कर्म । ततो विभागः । तत आरम्भकसंयोगनाशः ।
ततस्तन्तुनाशः । ततः संयोगनाशः इति बोध्यम् ( त० ब० परि० ११
पू० २०१) । २ धर्मशास्त्रज्ञास्तु उदयास्याग्दशम्याः शेषः संयोग
इत्याहुः । तद्भुक्तम् उदयात्माग्दशम्यास्तु शेषः संयोग उच्यते । उप-
रिशस्तु तस्मान्तं परिवर्जयेत् ॥ (ति० स० ) ( वाच० ) इति ।
O
र:- द्वादशमासम्मकः काखविशेषः । द्वादश मासाः संवत्सर इति
सुतेर्वसन्ति मासादयोस्मिन्निति व्युत्पत्या च । स च त्रिविधः चान्द्र-