2023-02-20 00:55:51 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
५३८
न्यायकोश: ।
सहितस्य प्रतीकधारणम् तत्र श्रूयमाणाचसंवलितस्यैव प्रतीकधारणम्
इति । तेन पूर्वोक्तस्थले प्रत्यक्षेति इत्युपेक्ष्य प्रत्यक्षविति इति प्रतीकधारणं
दीधितिकृतां संगच्छते ( ग० पक्ष० पृ० १ ) । समासघटकस्येत्युक्तत्वेन
नन्वनुमितिहेतुव्याप्तिज्ञाने का व्याप्तिः ( चि० २ पृ० २) इत्यत्र
नन्वेति इत्युपेक्ष्य नन्विति ( दीधि० २ पृ० ११) इति प्रतीकधारणं
दीधितिकृतां न विरुध्यते । नन्वनुमितीत्यत्र ननु इत्यस्य समास-
घटकत्वाभावात् ( न्या० २० पक्ष० पृ० ३१५ ) । अच्सहितस्ये-
त्युक्तत्वेन साध्यवदन्यावृत्तित्वम् ( चि० २ पृ० २) इत्यस्य साध्य-
वदेति इत्युपेक्ष्य साध्यवदिति ( दीधि ० २ पृ० १२) इति प्रतीक-
धारणं दीधितिकृतां न विरुष्यते । तत्र साध्यवदित्यादौ हलन्तस्यैव
धारणात् इति ( न्या० २० पक्ष० पृ० ३१५ ) । २ प्रतिरूपम् ।
३ विलोमः ।
प्रवीक्षा- निर्ज्ञातप्रास्यर्थप्रतीक्षणम् ( काठ० उ० ११८ भाष्यम् ) ।
नीची - (दिक् ) [ क ] यदपेक्षया सूर्यास्ताचलसंनिहिता या दिक् सा
सरदपेक्षया प्रतीची (बै० उ० २१२/१० पृ० ११५ ) । संनिधानं तु
दिग्पुक्तसंयोगाल्पीयस्त्वम् । ते च सूर्यसंयोगा अल्पीयांसो भूयांसो वा
गादिपनेयाः (वै० उ० २।२।१० १० ११५)। पश्चिमदिग्वर्तिन-
इति ( सहादित्यसंयोगाद्भुतपूर्वाद्भविष्यतो भूताद्वा प्रतीचीव्यवहारः
व्यवहिता य. उ० २।२।१५ ) । [ ख ] यदा यत्पुरुषस्योदयगिरि-
[ग] ] अस्त दिक् सा तत्पुरुषस्य प्रतीची (मु० १ पृ० ९३ ) ।
( न्या० बोभाचलसंनिहितदेशावच्छिन्ना दिक् ( वाक्य० १ पृ० ५ )
काशीनिष्ठोदर्श १ पृ० ३) । यथा काशीतः प्रतीच्यां प्रयागः । अत्र
दयगिरिसंदर्य व्यगिरिसंयुक्तसंयोग पर्याप्त संख्याव्यापकसंख्या पर्यायधिकरणो-
पृ० ९८ शुक्तसंयोगवन्मूर्तवृत्तिः प्रयागः इति शाब्दबोध: ( दि० १ । २
४ ) । यथा वा शळकीप्रामतः प्रतीच्यां रत्नागिरिपुरम् इति ।
कार्य:– १ बुद्धिषदस्यार्थोनुसंधेयः । २ ख्यातिः । ३ आदरः । ४ हर्षः
वाच० ) ।
न्यायकोश: ।
सहितस्य प्रतीकधारणम् तत्र श्रूयमाणाचसंवलितस्यैव प्रतीकधारणम्
इति । तेन पूर्वोक्तस्थले प्रत्यक्षेति इत्युपेक्ष्य प्रत्यक्षविति इति प्रतीकधारणं
दीधितिकृतां संगच्छते ( ग० पक्ष० पृ० १ ) । समासघटकस्येत्युक्तत्वेन
नन्वनुमितिहेतुव्याप्तिज्ञाने का व्याप्तिः ( चि० २ पृ० २) इत्यत्र
नन्वेति इत्युपेक्ष्य नन्विति ( दीधि० २ पृ० ११) इति प्रतीकधारणं
दीधितिकृतां न विरुध्यते । नन्वनुमितीत्यत्र ननु इत्यस्य समास-
घटकत्वाभावात् ( न्या० २० पक्ष० पृ० ३१५ ) । अच्सहितस्ये-
त्युक्तत्वेन साध्यवदन्यावृत्तित्वम् ( चि० २ पृ० २) इत्यस्य साध्य-
वदेति इत्युपेक्ष्य साध्यवदिति ( दीधि ० २ पृ० १२) इति प्रतीक-
धारणं दीधितिकृतां न विरुष्यते । तत्र साध्यवदित्यादौ हलन्तस्यैव
धारणात् इति ( न्या० २० पक्ष० पृ० ३१५ ) । २ प्रतिरूपम् ।
३ विलोमः ।
प्रवीक्षा- निर्ज्ञातप्रास्यर्थप्रतीक्षणम् ( काठ० उ० ११८ भाष्यम् ) ।
नीची - (दिक् ) [ क ] यदपेक्षया सूर्यास्ताचलसंनिहिता या दिक् सा
सरदपेक्षया प्रतीची (बै० उ० २१२/१० पृ० ११५ ) । संनिधानं तु
दिग्पुक्तसंयोगाल्पीयस्त्वम् । ते च सूर्यसंयोगा अल्पीयांसो भूयांसो वा
गादिपनेयाः (वै० उ० २।२।१० १० ११५)। पश्चिमदिग्वर्तिन-
इति ( सहादित्यसंयोगाद्भुतपूर्वाद्भविष्यतो भूताद्वा प्रतीचीव्यवहारः
व्यवहिता य. उ० २।२।१५ ) । [ ख ] यदा यत्पुरुषस्योदयगिरि-
[ग] ] अस्त दिक् सा तत्पुरुषस्य प्रतीची (मु० १ पृ० ९३ ) ।
( न्या० बोभाचलसंनिहितदेशावच्छिन्ना दिक् ( वाक्य० १ पृ० ५ )
काशीनिष्ठोदर्श १ पृ० ३) । यथा काशीतः प्रतीच्यां प्रयागः । अत्र
दयगिरिसंदर्य व्यगिरिसंयुक्तसंयोग पर्याप्त संख्याव्यापकसंख्या पर्यायधिकरणो-
पृ० ९८ शुक्तसंयोगवन्मूर्तवृत्तिः प्रयागः इति शाब्दबोध: ( दि० १ । २
४ ) । यथा वा शळकीप्रामतः प्रतीच्यां रत्नागिरिपुरम् इति ।
कार्य:– १ बुद्धिषदस्यार्थोनुसंधेयः । २ ख्यातिः । ३ आदरः । ४ हर्षः
वाच० ) ।