2023-02-20 00:55:34 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
४५४
न्यायकोशः ।
सिषाधयिषा विरह विशिष्टत्वं सिद्धेर्विशेषणम् ( दीषि० २ पृ० १२४ ) ।
सिद्धेः सिषाधयिषाविरहेण वैशिष्टां चैककालावच्छेदेनै कात्मवृत्तित्वम्
( दीधि० २ पृ० १३१ ) ( म० प्र० २ पृ० २४ ) । तदर्थव
एकक्षणाबच्छिन्नैकात्मसमवेत्तत्वम् इति ( ग० पक्ष० ५० ५१ ) ।
समुदितार्थस्तु सिषाधयिषायाः साध्यानुमितीच्छारूपायाः समवायेन यः
अभावः स्वरूप समवाय एतदुभयघटित सामानाधिकरण्यसंबन्धेन तद्वि-
शिष्टाया: सिद्धेः समवायेनाभावः इति ( नील० २ पृ० १९) (ग०
पक्ष० पृ० ५१ ) । मत्रायं विशेषः । यादृशयादृशसिषाधयिषासवे
सिद्धिसत्त्रे यलिङ्गकानुमितिः तादृशतादृशसिषाधयिषाविरहविशिष्टसिद्ध्य-
भावस्तलिङ्गकानुमितौ पक्षता इति वक्तव्यम् ( दीधि ० २ पृ० १२४ )
(मु० २ ) ( न्या० म० २ ) । तेन सिद्धिपरामर्शसत्त्वे यत्किंचिज्ज्ञानं
जायताम् इतीच्छायामपि नानुमित्यापत्तिः । वह्निव्याप्यघूमवान् पर्वतो
वह्निमान् इति प्रत्यक्षसत्त्वे शाब्दसामग्र्यसत्त्वे च प्रत्यक्षातिरिक्तं ज्ञानं
जायताम् इतीच्छायां तु भवत्येवानुमितिः । तलिङ्गकत्वप्रवेशेन च
धूमपरामर्शसत्त्वे आलोकेन वह्निमनुमिनुयाम् इतीच्छायामपि नानुमितिः
इति (मु० २ पृ० १४८-१४९) । [ग] सिषाधयिषाविरोधि
प्रमाणाभावः (वै० उ० ९१२११ ) । यथा पर्वते घूमेन वहिसाधने
पर्वतस्य पक्षत्वम् ।[घ ] सार्वभौमस्तु सिसाधयिषाविरहविशिष्टस्वक्षणा-
व्यवहितोत्तरक्षणोत्पत्तिकानुमितिकमिन्ना या सिद्धिः सिसाधयिषाविरह-
विशिष्टायास्तस्या अभाव: पक्षता इत्याह ( दीघि ० २ पृ० १२७) ।
[ङ ] उपाध्यायाश्च सिषाधयिषाविरहविशिष्टस्य सिद्धिप्रत्यक्षसामन्योर-
न्यतरस्याभावः पक्षतेत्याहुः । तेन सिद्धिकाले समानविषयकप्रत्यक्ष-
सामग्रीकालेपि च नानुमित्यापत्तिः इत्युपाध्यायानामाशयः ( दि० २
पृ० १५१ ) । अत्र प्रत्यक्षसामग्रीस्थाने अनुमानातिरिक्तसाधकमान इति
दीधितिकृत्संमतपाठोस्ति ( दीधि ० २ पृ० १२९ ) । केचित्तु अनु-
मित्युद्देश्यत्वं पक्षतेत्याहुः ( न्या० बो० २ पृ० १७ ) । सिषाधयिषा-
मात्रं पक्षतेयन्ये । अयमभिप्रायः । पक्षताया अनुमित्यहेतुत्वमिति
न्यायकोशः ।
सिषाधयिषा विरह विशिष्टत्वं सिद्धेर्विशेषणम् ( दीषि० २ पृ० १२४ ) ।
सिद्धेः सिषाधयिषाविरहेण वैशिष्टां चैककालावच्छेदेनै कात्मवृत्तित्वम्
( दीधि० २ पृ० १३१ ) ( म० प्र० २ पृ० २४ ) । तदर्थव
एकक्षणाबच्छिन्नैकात्मसमवेत्तत्वम् इति ( ग० पक्ष० ५० ५१ ) ।
समुदितार्थस्तु सिषाधयिषायाः साध्यानुमितीच्छारूपायाः समवायेन यः
अभावः स्वरूप समवाय एतदुभयघटित सामानाधिकरण्यसंबन्धेन तद्वि-
शिष्टाया: सिद्धेः समवायेनाभावः इति ( नील० २ पृ० १९) (ग०
पक्ष० पृ० ५१ ) । मत्रायं विशेषः । यादृशयादृशसिषाधयिषासवे
सिद्धिसत्त्रे यलिङ्गकानुमितिः तादृशतादृशसिषाधयिषाविरहविशिष्टसिद्ध्य-
भावस्तलिङ्गकानुमितौ पक्षता इति वक्तव्यम् ( दीधि ० २ पृ० १२४ )
(मु० २ ) ( न्या० म० २ ) । तेन सिद्धिपरामर्शसत्त्वे यत्किंचिज्ज्ञानं
जायताम् इतीच्छायामपि नानुमित्यापत्तिः । वह्निव्याप्यघूमवान् पर्वतो
वह्निमान् इति प्रत्यक्षसत्त्वे शाब्दसामग्र्यसत्त्वे च प्रत्यक्षातिरिक्तं ज्ञानं
जायताम् इतीच्छायां तु भवत्येवानुमितिः । तलिङ्गकत्वप्रवेशेन च
धूमपरामर्शसत्त्वे आलोकेन वह्निमनुमिनुयाम् इतीच्छायामपि नानुमितिः
इति (मु० २ पृ० १४८-१४९) । [ग] सिषाधयिषाविरोधि
प्रमाणाभावः (वै० उ० ९१२११ ) । यथा पर्वते घूमेन वहिसाधने
पर्वतस्य पक्षत्वम् ।[घ ] सार्वभौमस्तु सिसाधयिषाविरहविशिष्टस्वक्षणा-
व्यवहितोत्तरक्षणोत्पत्तिकानुमितिकमिन्ना या सिद्धिः सिसाधयिषाविरह-
विशिष्टायास्तस्या अभाव: पक्षता इत्याह ( दीघि ० २ पृ० १२७) ।
[ङ ] उपाध्यायाश्च सिषाधयिषाविरहविशिष्टस्य सिद्धिप्रत्यक्षसामन्योर-
न्यतरस्याभावः पक्षतेत्याहुः । तेन सिद्धिकाले समानविषयकप्रत्यक्ष-
सामग्रीकालेपि च नानुमित्यापत्तिः इत्युपाध्यायानामाशयः ( दि० २
पृ० १५१ ) । अत्र प्रत्यक्षसामग्रीस्थाने अनुमानातिरिक्तसाधकमान इति
दीधितिकृत्संमतपाठोस्ति ( दीधि ० २ पृ० १२९ ) । केचित्तु अनु-
मित्युद्देश्यत्वं पक्षतेत्याहुः ( न्या० बो० २ पृ० १७ ) । सिषाधयिषा-
मात्रं पक्षतेयन्ये । अयमभिप्रायः । पक्षताया अनुमित्यहेतुत्वमिति