2023-02-20 00:53:54 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
प्रन्थकृचरितं नाम द्वितीय उपोद्धातः ।
शस्तपादाचार्यस्य ) 'प्रशस्तदेवः प्रशस्तचरणः' इति नामान्तरे । गौतम-
वात्स्यायनयोरिव समानतन्त्रत्वेन कणादप्रशस्तपादयोरपि परमर्षित्वम् क
पिल-पञ्चशिखाचार्ययोरिवाचार्यत्वं च उदयनाचार्य-कन्दलीकार- शंकरमिश्रा-
दयः स्वीचक्रुः इति ।
( ५ ) उद्योतकराचार्यो न्यायसूत्राणां वार्तिकमकरोत् । अयं च इतो
वर्षाणां द्वादशशत्याः ( १२०० ) पूर्वमासीत् । 'अयं च भारद्वाजगोत्रज: '
इति केचिदाडुः । तत्र मया संदिह्यते 'अयं च इतो द्वादशशत्याः पूर्वे
कदासीत्' इति मया न ज्ञायते च इति ।
२६
( ६ ) वाचस्पतिमिश्रेश्च न्यायवार्तिकग्रन्थस्य व्याख्यानं A न्यायवार्ति-
कतात्पर्यम्, B न्यायकणिकाम्, C परिशिष्टव्याख्यानं चाकरोत् इति ।
( ७ ) शिवादित्यमिश्रश्च 'न्यायाचार्यः' इति स्तूयते । अयं च 'व्योम-
शिवाचार्यः' इति केचिद्वदन्ति । शिवादित्यमिश्रस्तु 'सप्तपदार्थी' नामानं प्र-
न्थमकरोत् इति ।
( ८ ) उदयनाचार्यश्च विक्रमीय ( ८४५ ) वर्षादुत्तरं (१०४८) व-
-
८ वार्तिकलक्षणं च – "उक्तानुक्तद्विरुकानां चिन्ता यत्र प्रवर्तते । तं प्रन्थं वार्तिकं
प्राहुर्षार्तिकज्ञा मनीषिणः " ( पराशरपुरा० अ० १८ ) इति ।
९ 'अयं वाचस्पतिमिश्रः तत्त्वचिन्तामणिप्रकाशकृतो वाचस्पतिमिश्रादन्य एव' इति
फेचित्पण्डिता आहुः । अयं वाचस्पति मिश्रः 'शंकरभारतीकृतशारीरकमीमांसाख्यभा-
व्यस्य भामल्याख्यव्याख्याकार एवं' इति बहवो मन्यन्ते । अन्ये तु– 'अयं वाचस्पतिस्तु
भामतीकारादन्य एव भामतीकारवान्यः कञ्चन वेदान्तशास्त्रज्ञ आसीत्' इत्याहुः ।
१० 'इदं परिशिष्टं तु उदयनाचार्यकृतम्' इति केचिद्वदन्ति । अन्ये तु-हृदं परि-
शिष्टं 'न्यायकलिकापरिशिष्टमेव' इत्यमन्यन्त ।
११ व्योमशिवाचार्यस्तु प्रशस्तपादकृतभाष्यस्य टीकारूपं व्योमवती - नामानं ग्रन्थं
कृतवान् ।
१२ 'उदयनाचार्येण सह जैनानी विषादः समजनि । अवशिष्टनास्तिकानां मूलोच्छेद-
श्रोदयनेन कृतः' इति जैनप्रन्थाकलनादवगम्यते । उदयनाचार्यः श्रीहर्षपितुः श्रीहीरस्य
समानकालिकः । 'श्रीहर्षस्तु (शके ८८९ ) वर्षे आसीत्' इति नैषधटीकयाऽवगम्यते ।
केचितु- 'खण्डनप्रन्येन च श्रीहर्षात्पूर्व एवोदयन इत्यवगम्यते' इत्याहुः । यस्तु रत्नाव-
शस्तपादाचार्यस्य ) 'प्रशस्तदेवः प्रशस्तचरणः' इति नामान्तरे । गौतम-
वात्स्यायनयोरिव समानतन्त्रत्वेन कणादप्रशस्तपादयोरपि परमर्षित्वम् क
पिल-पञ्चशिखाचार्ययोरिवाचार्यत्वं च उदयनाचार्य-कन्दलीकार- शंकरमिश्रा-
दयः स्वीचक्रुः इति ।
( ५ ) उद्योतकराचार्यो न्यायसूत्राणां वार्तिकमकरोत् । अयं च इतो
वर्षाणां द्वादशशत्याः ( १२०० ) पूर्वमासीत् । 'अयं च भारद्वाजगोत्रज: '
इति केचिदाडुः । तत्र मया संदिह्यते 'अयं च इतो द्वादशशत्याः पूर्वे
कदासीत्' इति मया न ज्ञायते च इति ।
२६
( ६ ) वाचस्पतिमिश्रेश्च न्यायवार्तिकग्रन्थस्य व्याख्यानं A न्यायवार्ति-
कतात्पर्यम्, B न्यायकणिकाम्, C परिशिष्टव्याख्यानं चाकरोत् इति ।
( ७ ) शिवादित्यमिश्रश्च 'न्यायाचार्यः' इति स्तूयते । अयं च 'व्योम-
शिवाचार्यः' इति केचिद्वदन्ति । शिवादित्यमिश्रस्तु 'सप्तपदार्थी' नामानं प्र-
न्थमकरोत् इति ।
( ८ ) उदयनाचार्यश्च विक्रमीय ( ८४५ ) वर्षादुत्तरं (१०४८) व-
-
८ वार्तिकलक्षणं च – "उक्तानुक्तद्विरुकानां चिन्ता यत्र प्रवर्तते । तं प्रन्थं वार्तिकं
प्राहुर्षार्तिकज्ञा मनीषिणः " ( पराशरपुरा० अ० १८ ) इति ।
९ 'अयं वाचस्पतिमिश्रः तत्त्वचिन्तामणिप्रकाशकृतो वाचस्पतिमिश्रादन्य एव' इति
फेचित्पण्डिता आहुः । अयं वाचस्पति मिश्रः 'शंकरभारतीकृतशारीरकमीमांसाख्यभा-
व्यस्य भामल्याख्यव्याख्याकार एवं' इति बहवो मन्यन्ते । अन्ये तु– 'अयं वाचस्पतिस्तु
भामतीकारादन्य एव भामतीकारवान्यः कञ्चन वेदान्तशास्त्रज्ञ आसीत्' इत्याहुः ।
१० 'इदं परिशिष्टं तु उदयनाचार्यकृतम्' इति केचिद्वदन्ति । अन्ये तु-हृदं परि-
शिष्टं 'न्यायकलिकापरिशिष्टमेव' इत्यमन्यन्त ।
११ व्योमशिवाचार्यस्तु प्रशस्तपादकृतभाष्यस्य टीकारूपं व्योमवती - नामानं ग्रन्थं
कृतवान् ।
१२ 'उदयनाचार्येण सह जैनानी विषादः समजनि । अवशिष्टनास्तिकानां मूलोच्छेद-
श्रोदयनेन कृतः' इति जैनप्रन्थाकलनादवगम्यते । उदयनाचार्यः श्रीहर्षपितुः श्रीहीरस्य
समानकालिकः । 'श्रीहर्षस्तु (शके ८८९ ) वर्षे आसीत्' इति नैषधटीकयाऽवगम्यते ।
केचितु- 'खण्डनप्रन्येन च श्रीहर्षात्पूर्व एवोदयन इत्यवगम्यते' इत्याहुः । यस्तु रत्नाव-