2023-06-05 16:39:41 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
प्रथमाश्वासः
श्लाघा श्लोकशतैश्च चारणगणप्रोद्गीयमानैस्तदा
नादब्रह्ममयीव तत्र रुरुचे नासीरसीमा हरेः ॥ २२ ॥
अपिच ।
अग्रे पश्चादुभयत इति त्यक्तलोकव्यवस्थे
दृष्ट्या तस्मिन्नपि परिणते सर्वतः सम्मुखीने ।
सञ्जभङ्गं नयनवलनं सस्मितं द्रष्टुकामाः
भूयोऽप्यग्रे सुरपरिबृढास्तस्य पुञ्जीबभूवुः ॥ २३ ॥
AWA
AAM
66
66
देवयोनिविशेषाणां गणेन प्रोद्गीयमानैः । श्लाघा स्तुतिः । श्लाघृ
' कत्थने " इति धातोः पचादित्वादच्प्रत्ययः । ततोऽदन्तलक्षणष्टाप् ।
श्लाघारूपा ये श्लोकाः पद्यानि । "पद्ये यशसि च श्लोके " इत्यमरः ।
तेषां शतैरनेकैश्च, तत्र काले, हरेरिन्द्रस्य, नासीरसीमा सेनामुखभागः ।
डाबुभाभ्यामन्यतरस्याम्" (पा. सू. 4-1-13) इति सीमन्शब्दाद्वैकल्पिको
डाप्प्रत्ययः । नादब्रह्ममयीव शब्दब्रह्मरूपेव । प्राचुर्य मयटू । रुरुचे चकासे ।
"रुच' दीप्तौ" इत्यस्मात् कर्तरि लिट् । इन्द्रः सहस्राक्षतया सर्वतः प्रसृतचक्षुरपि
देवाः सस्मितचक्षुःप्रसरणमेव केवलं दिदृक्षवः तस्य पुरोभाग एव सङ्घीत्रभूवुरि-
त्याह अग्र इति ॥ अत्रेदं बोध्यम् । जङ्गमाजङ्गमभेदेन लोको द्विविधः ।
तत्र केचन अग्रेदृष्टयः, यथा मानवाः, केचन पश्चादृष्टयः, यथा सर्पविशेषाः,
व्याळग्राहि भिरानीनेषु दृष्टप्रसिद्धाः, केचन उभयतोदृष्टयः असुरविशेषाः, इतिहास-
पुराणादिप्रसिद्धाः, केचन सर्वतोऽप्यदृष्टयः नगवृक्षादयः । अयमिन्द्रस्तु पार्श्वाभ्यां
सर्वतोदृष्टिरिति वस्तुस्थितिः । अग्रे अग्रभागे, पश्चात् पश्चाद्भागे । उभयतः अग्र-
पृष्ठभागयोर्द्वयोश्चेति, दृष्ट्या दर्शनेन, त्यक्तलोकव्यवस्थे उत्सृष्टलोकमर्यादे । "सीमा
1. कवर्गीयान्तेषु अनुदात्तेत्सु द्विचत्वारिंशद्धातुषु अन्तिमोऽयं "लाट कत्थने"
इति । "नन्दिग्रहिपचादिभ्यो ल्युणिन्यचः" (पा.सू. 1-3-134) इत्यनेन पचादित्वात् अच् ॥
2. "तत्प्रकृतवचने मयट्" (पा. सू. 5.4-21 ) इति सूत्रेण अन्नमयो यज्ञः,
अपूपमयं पर्व इतिवत् अधिकरणे प्राचुर्ये मयडिति भावः ॥
3. "अथ कृपूपर्यन्ताः अनुदात्तेत:" - इत्यारभ्य पठितेषु पंचविंशति संख्या कधातुषु
"रुच दीप्तावभिप्रीतौ च " " रोचते सूर्य : " " हरये रोचते भक्तिः" इत्ययं भौवादिकः षष्टः ॥
N– 6
श्लाघा श्लोकशतैश्च चारणगणप्रोद्गीयमानैस्तदा
नादब्रह्ममयीव तत्र रुरुचे नासीरसीमा हरेः ॥ २२ ॥
अपिच ।
अग्रे पश्चादुभयत इति त्यक्तलोकव्यवस्थे
दृष्ट्या तस्मिन्नपि परिणते सर्वतः सम्मुखीने ।
सञ्जभङ्गं नयनवलनं सस्मितं द्रष्टुकामाः
भूयोऽप्यग्रे सुरपरिबृढास्तस्य पुञ्जीबभूवुः ॥ २३ ॥
AWA
AAM
66
66
देवयोनिविशेषाणां गणेन प्रोद्गीयमानैः । श्लाघा स्तुतिः । श्लाघृ
' कत्थने " इति धातोः पचादित्वादच्प्रत्ययः । ततोऽदन्तलक्षणष्टाप् ।
श्लाघारूपा ये श्लोकाः पद्यानि । "पद्ये यशसि च श्लोके " इत्यमरः ।
तेषां शतैरनेकैश्च, तत्र काले, हरेरिन्द्रस्य, नासीरसीमा सेनामुखभागः ।
डाबुभाभ्यामन्यतरस्याम्" (पा. सू. 4-1-13) इति सीमन्शब्दाद्वैकल्पिको
डाप्प्रत्ययः । नादब्रह्ममयीव शब्दब्रह्मरूपेव । प्राचुर्य मयटू । रुरुचे चकासे ।
"रुच' दीप्तौ" इत्यस्मात् कर्तरि लिट् । इन्द्रः सहस्राक्षतया सर्वतः प्रसृतचक्षुरपि
देवाः सस्मितचक्षुःप्रसरणमेव केवलं दिदृक्षवः तस्य पुरोभाग एव सङ्घीत्रभूवुरि-
त्याह अग्र इति ॥ अत्रेदं बोध्यम् । जङ्गमाजङ्गमभेदेन लोको द्विविधः ।
तत्र केचन अग्रेदृष्टयः, यथा मानवाः, केचन पश्चादृष्टयः, यथा सर्पविशेषाः,
व्याळग्राहि भिरानीनेषु दृष्टप्रसिद्धाः, केचन उभयतोदृष्टयः असुरविशेषाः, इतिहास-
पुराणादिप्रसिद्धाः, केचन सर्वतोऽप्यदृष्टयः नगवृक्षादयः । अयमिन्द्रस्तु पार्श्वाभ्यां
सर्वतोदृष्टिरिति वस्तुस्थितिः । अग्रे अग्रभागे, पश्चात् पश्चाद्भागे । उभयतः अग्र-
पृष्ठभागयोर्द्वयोश्चेति, दृष्ट्या दर्शनेन, त्यक्तलोकव्यवस्थे उत्सृष्टलोकमर्यादे । "सीमा
1. कवर्गीयान्तेषु अनुदात्तेत्सु द्विचत्वारिंशद्धातुषु अन्तिमोऽयं "लाट कत्थने"
इति । "नन्दिग्रहिपचादिभ्यो ल्युणिन्यचः" (पा.सू. 1-3-134) इत्यनेन पचादित्वात् अच् ॥
2. "तत्प्रकृतवचने मयट्" (पा. सू. 5.4-21 ) इति सूत्रेण अन्नमयो यज्ञः,
अपूपमयं पर्व इतिवत् अधिकरणे प्राचुर्ये मयडिति भावः ॥
3. "अथ कृपूपर्यन्ताः अनुदात्तेत:" - इत्यारभ्य पठितेषु पंचविंशति संख्या कधातुषु
"रुच दीप्तावभिप्रीतौ च " " रोचते सूर्य : " " हरये रोचते भक्तिः" इत्ययं भौवादिकः षष्टः ॥
N– 6