2023-07-08 05:56:11 by Bharadwajraki
This page has been fully proofread once and needs a second look.
प्रथमाश्वासः
दिव्यलिङ्गाकृति प्रतिष्ठाप्य चिन्तामणिमयं किमपि पारमेश्वरं लिङ्गं,
अनुसन्धाय तत्र नखविलिखित शरच्चन्द्र चन्द्रिका सारसुन्दरं भगवन्तं
मदनान्तकम्, अभिषिच्य दिव्यापगासलिलै:लैः, अनुलिप्य रोहिणीरमण-
हरिणमदपङ्कानुषङ्गिणा हरिचन्दनेन, समभ्यर्च्य गाङ्गेयविकचगाङ्गेय-
[Commentary]
येन स तथोक्तः । स्नानाङ्गानि धर्मशास्त्रे –-- "सङ्कल्प:पः सूक्तपठनं मार्जनं
चाघमर्षणम्। देवादितर्पणं चैव पञ्चाङ्गं स्नानमुच्यते" इति । सिद्धचारणगन्धर्वैः
देवयोनिविशेषैः, सेविते व्याप्ते, परिवृत इति यावत् । तस्या गङ्गायाः । सैकते
पुलिने । दहराकाश:शः हृदयाकाशः । "अथ यदिदमस्मिन् ब्रह्मपुरे दहरं
पुण्डरीकं वेश्म दहरोऽस्मिन्नन्तराकाश: शः" इति '[^१]श्रुतेः । तस्मिन् पूजितं
मानसिकैरुपचारैरभ्यर्चिततं, यद्दिव्यलिङ्गं, तस्य आकृतिराकार इव आकारो यस्य
तत्तथोक्तम् ।
किमप्यनिर्वाच्यम् । चिन्तामणिमयं चिन्तामणिस्वरूपम् ।
"चिन्तामणौ शिवं ध्यात्वा सर्वान् कामानवाप्नुयात्" इति शास्त्रादिति भावः ।
पारमेश्वरं शैवं लिङ्गगं, प्रतिष्ठाप्य मन्त्रपूर्वकं स्थापयित्वेत्यर्थः । तत्र लिङ्गे,
नखविलिखिततं नखचिह्नं, नखरेखेति यावत् । तादृशश्वाचासौ शरच्चन्द्रश्चेति शाक-
पार्थिवादित्वात् समासः । अतिकृश इति वा वक्र इति वा चन्द्र इत्यर्थः । तस्य
चन्द्रिका ज्योत्स्ना, तस्या आसार:रः प्रसारः, प्रसरणमिति यावत् । तेन सुन्दरं दर्शनीयं,
मदनस्य कामस्य, अन्तकं नाशकम् । भगवन्तं षड्गुणैश्वर्य सम्पन्नम्[^२] । भगव-
न्तमुमाकान्तमनुसन्धाय ध्यात्वा । दिव्यापगाया गङ्गायाः सलिलैरुदकैर भिषिच्य
अभिषेकं कृत्वा । रोहिणीरमणश्चन्द्रः । तस्मिन् यो हरिण :णः मृगः, तस्य मदपक
ङ्कं मदकर्दमं कस्तूरीति यावत् । यद्वा रोहिणीरमणः कर्पूरम् । "घनसारश्चन्द्रसंज्ञ: ञः"
इत्यमरः । तत् हरिणमदः कस्तूरी च, तस्यानुषङ्गिणा सन्बन्धिना हरिचन्दनेन
1.
[^३]
[^१] छान्दोग्योपनिषदि अष्टमाध्याये दहरविद्याप्रकरणे इयं श्रुतिरादिमा ॥
2.
[^२] " उत्पत्तिं च विनाशं च भूतानामागतिं गतिम् । वेत्ति विद्यामविद्यां च स
बा
वाच्यो भगवानिति ॥ " –-- " ऐश्वर्यस्य समग्रस्य वीर्यस्य यशसः श्रियः । ज्ञानवैराग्ययो-
श्चैव षण्णां भग इतीरणा॥" -- इत्युक्तभगापर पर्यायषड्गुणवान् भगवान् । एते षड्गुणाः
परमेश्वर एव नान्यत्रेति सप्रमाण हेतुकमवधारितं श्रीहरदत्ताचार्येण श्रुतिसूक्तिमालायाम् ।
विस्तृतं च श्रीमद्भिरप्पय्यदीक्षितेन्द्रैः शिवतत्वविवेके । तत् द्वयमनुसन्दधाति प्रकृतकविः
ब्
व्याख्याता च ॥
3.
[^३] कस्तूरीकर्पूरमिश्रेणैव हरिचन्दनेन श्रीगन्धेन अभिषेकः, अनुलेपनं च
परमेश्वर प्रिय मिति भावः ॥