2023-06-05 16:40:48 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
पञ्च माश्वासः
३६७
चरदळिकुलभारपराकीर्ण परागपुञ्जपिञ्जरासारसारणीसलिलपूरपूरिताल-
वालबालपादपच्छाय सुखे निषण्ण किन्नरीसँल्लापसमाकर्णनोल्लसितकर्णिकार-
कलिकानिकायरमणीयम्, अनतिक्रमणीयशम्बरशासनशासवीटिकाय-
मानपल्लव भङ्गंधारणनिरातङ्कशारिकासङ्घकिङ्करीभूतयुवलोकलोचनानन्दनं
नन्दनमित्र भुवि निवेशित मखिलगुणाभिराममारामम् ।
€
वृक्षाः
तथाभूतो यो विरहोदन्तः वियोगवृत्तान्तः । 'वार्ता प्रवृत्तिवृत्तान्त उदन्तः स्याद-
थाह्वयः इत्यमरः । तेन दूयमानाः दुःखिताः या मानिन्यः प्रमदाः ।
'प्रमदा मानिनी कान्ता'. इत्यमरः । ता एव जनाः तैरावर्जितानि
विरचितानि यानि पल्लवभङ्गानां किसलयशकलानां रूपाणि शयनानि
शय्याः । 'शयन मञ्चपर्यंङ्कपल्यकाः' इत्यमरः । तैस्समुल्लसिताः । कर्तरि क्तः ।
प्रकाशमान इत्यर्थः । ये लताकुञ्जा: लतागृहाः । 'निकुञ्जकुञ्जौ वा
की लता दिपिहितोदरे' इत्यमरः । तैः मञ्जुलं मनोहरमित्यर्थः । विटपिनो
'विटपी पादपस्तरु:' इत्यमरः । तेषु सञ्चरन्ति यान्यळीनां
भ्रमराणा कुर्लानिं । 'षट्पदभ्रमराळ्य:' 'सजातीयैः कुलं यूथम्' इति च अमरः ।
तान्येव भारा: वोढव्यवीवघविशेषाः । 'भारों भरे वीवघे च पलानां
द्विसहस्रके' इत्यमरशेषः । तेन पर्याकीर्ण: विकीर्णः यः परागाणां
पुष्पधूनां पुराशिः । 'परागस्सुमनोरजः' इत्यमरः । 'स्यान्निकाय:
पुञ्जराशी) इति च । तैः पिञ्जराः चित्रवर्णाः, आसाराः धारासम्पाताः यासां
तर्थाभूताः सारिण्य: क्षुद्रकुल्या तासां सलिलपूर: तेन पूरितानि आलवालानि
मूलस्थेलपरिष्कृतभूमयों येषों तथाभूताः ये बालपादपाः वृक्षाः तेषां छायाः
अनातपाः तेषु सुखेन निषण्णाः उपविशन्त्यः याः किन्नर्य: किन्नरस्त्रियः तासां
सल्लापा: आलापाः तेषां समाकर्णन श्रवणं तेन समुल्लसिताः विकसिताः ये कर्णि-
कारो: वृक्षविशेषाः । 'कर्णिकार: परिव्याघो लकुचो लिकुचो डहुः' इत्यमरः ।
तेषां कलिकाना कोरकाणाम् ।' कलिका कोरकः पुमान्' इत्यमरः । निकाय: पुञ्ज :
'स्यान्निकीय: पुञ्जराशी' इत्यमरः । तेन रमणीय मनोहरम् । अनतिक्रमणीयः
अनुलड्यशासनो यश्शम्बरशासन: मदनः तस्य वीटिकायमानाः सुधालिप्तचर्वणोप-
योगिताम्बूलदळायिता इत्यर्थ: । तथाभूताः पल्लवभङ्गाः किसलयशकलानि तेषां
धारणं वहनं तस्मिन् निरातका जागरूका याः शारिकाः पक्षिविशेषाः तेषां सङ्घस्य
४
३६७
चरदळिकुलभारपराकीर्ण परागपुञ्जपिञ्जरासारसारणीसलिलपूरपूरिताल-
वालबालपादपच्छाय सुखे निषण्ण किन्नरीसँल्लापसमाकर्णनोल्लसितकर्णिकार-
कलिकानिकायरमणीयम्, अनतिक्रमणीयशम्बरशासनशासवीटिकाय-
मानपल्लव भङ्गंधारणनिरातङ्कशारिकासङ्घकिङ्करीभूतयुवलोकलोचनानन्दनं
नन्दनमित्र भुवि निवेशित मखिलगुणाभिराममारामम् ।
€
वृक्षाः
तथाभूतो यो विरहोदन्तः वियोगवृत्तान्तः । 'वार्ता प्रवृत्तिवृत्तान्त उदन्तः स्याद-
थाह्वयः इत्यमरः । तेन दूयमानाः दुःखिताः या मानिन्यः प्रमदाः ।
'प्रमदा मानिनी कान्ता'. इत्यमरः । ता एव जनाः तैरावर्जितानि
विरचितानि यानि पल्लवभङ्गानां किसलयशकलानां रूपाणि शयनानि
शय्याः । 'शयन मञ्चपर्यंङ्कपल्यकाः' इत्यमरः । तैस्समुल्लसिताः । कर्तरि क्तः ।
प्रकाशमान इत्यर्थः । ये लताकुञ्जा: लतागृहाः । 'निकुञ्जकुञ्जौ वा
की लता दिपिहितोदरे' इत्यमरः । तैः मञ्जुलं मनोहरमित्यर्थः । विटपिनो
'विटपी पादपस्तरु:' इत्यमरः । तेषु सञ्चरन्ति यान्यळीनां
भ्रमराणा कुर्लानिं । 'षट्पदभ्रमराळ्य:' 'सजातीयैः कुलं यूथम्' इति च अमरः ।
तान्येव भारा: वोढव्यवीवघविशेषाः । 'भारों भरे वीवघे च पलानां
द्विसहस्रके' इत्यमरशेषः । तेन पर्याकीर्ण: विकीर्णः यः परागाणां
पुष्पधूनां पुराशिः । 'परागस्सुमनोरजः' इत्यमरः । 'स्यान्निकाय:
पुञ्जराशी) इति च । तैः पिञ्जराः चित्रवर्णाः, आसाराः धारासम्पाताः यासां
तर्थाभूताः सारिण्य: क्षुद्रकुल्या तासां सलिलपूर: तेन पूरितानि आलवालानि
मूलस्थेलपरिष्कृतभूमयों येषों तथाभूताः ये बालपादपाः वृक्षाः तेषां छायाः
अनातपाः तेषु सुखेन निषण्णाः उपविशन्त्यः याः किन्नर्य: किन्नरस्त्रियः तासां
सल्लापा: आलापाः तेषां समाकर्णन श्रवणं तेन समुल्लसिताः विकसिताः ये कर्णि-
कारो: वृक्षविशेषाः । 'कर्णिकार: परिव्याघो लकुचो लिकुचो डहुः' इत्यमरः ।
तेषां कलिकाना कोरकाणाम् ।' कलिका कोरकः पुमान्' इत्यमरः । निकाय: पुञ्ज :
'स्यान्निकीय: पुञ्जराशी' इत्यमरः । तेन रमणीय मनोहरम् । अनतिक्रमणीयः
अनुलड्यशासनो यश्शम्बरशासन: मदनः तस्य वीटिकायमानाः सुधालिप्तचर्वणोप-
योगिताम्बूलदळायिता इत्यर्थ: । तथाभूताः पल्लवभङ्गाः किसलयशकलानि तेषां
धारणं वहनं तस्मिन् निरातका जागरूका याः शारिकाः पक्षिविशेषाः तेषां सङ्घस्य
४