नीलकण्ठविजयचम्पूः व्याख्यासहिता /388

पैञ्चमाश्वासः
 
क्व मंन्दरो महागिरिः क्व सागरो दुरुत्तरः
 
क
क्व वा स वासुकि:किः फणी फणीन्द्रमण्डलाग्रणीः ।

भवन्त एव साधयन्तु भावयन्तु चामृतं
 

पिबन्तु चा तिथीनिमान्सुरान्विधाय दानवाः ॥ ३३॥
 
कि
 
किं बहुना ।
 

 
शक्ता भवेम यदि किं वरयेम युष्मान्

तत्साधका मथनकर्मणि यूयमेव ।

शक्त्या यतेमहि वयं च परन्तु तस्मिन्
23/
यत्नानुरूपमितरानपि भावयध्वम् ॥ ३४ ॥

 
इति । तदिह भवन्त एवंव विदांकुर्वन्तु ।
 
:
 
3
 
,
 
1
 
3
 

 
[commentary]
 
सुराचार्यप्रतिज्ञातसमयप्रकारमेव श्लोकद्वयेनाह ॥ क्वेति ॥ महागिरिर्मन्दरः क्व
दुर्भरत्वादानेतुमशक्य इति भावः । दुःखेन उत्तरीतुं शक्य:यः दुरुत्तरः सागर:
करः क्व लवणोणादिसमुद्रानुल्लङ्घ्य क्षीरार्णवगमननं दुष्करमिति भावः । फणीन्द्राणां
सर्पाणाणां मण्डललं समूह:
इ: 1 हः ।
'मण्डलं चक्रवाळकम्' इत्यमरः । तस्मिन् तस्य वा
अग्रणी:णीः श्रेष्ठस्सेस वासुकि ककिः क्व ? वृद्धस्य तस्यागमनं कथं सम्भवेदिति भावः ।
भवन्तः एवं उपकरणानीति शेषः । साधयन्तु सम्पादयन्तु अमृतञ्च भावयन्तु
उत्पादयन्त्वित्यर्थः । पर रं त्विति शेष:षः । हे दानवाः, सुरान् देवानिमानस्मानतिथीन्
विषाय 'धाय कृत्वा "पिबन्तु पाननं कुर्वन्तु इति समयबन्धं जानीध्वे नन्विति
पूर्वेणान्वयः था॥ शक्ता इति ॥ वयं देवा इत्यर्थः । शक्ता यदि कार्य
यं निर्वोढुं समर्थाश्चेदित्यर्थः । युष्मान् वरयेम किं प्रार्थयेम किमित्यर्थः ।
अशक्तीता हि परानपेक्षन्त इति भावः । तत्तस्मात् मथनकर्मणि यूयं दानवा एव
सार्घधकाः कार्यनिर्वाहकर्तार इत्यर्थः । परन्तु वयञ्च देवा वयमपीत्यर्थः । तस्मिन्
मं मथनकर्मणि शक्तत्या सामर्थ्येन यतेमहि यत्नं करवाम इतरानस्मानपि
यत्नानुरूपमस्मत्प्रयासानुगुणं भावयध्वं पर्यालोचयतेत्यर्थः । इति समयबन्धं
जानीति "ध्वे इति पूर्वेणान्वयः ॥ तदिति ॥ तत्तस्माद्भवन्त एव विदाङ्कुर्वन्तु

पश्यन्त्वित्यैयर्थः । ॐ'विदाङ्कुर्वन्त्वित्यन्यतरस्याम्)' (3-1-41३.१.४१) इति निपातनात्साधुः ।
 
:.
 
#
 
m
 
";