2023-06-05 16:40:38 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
तुरीयाश्वासः
निर्मर्यादभवज्वरज्वलनसीदज्जीवजीवातुना
संस्पृष्ट करपल्लवेन जगतां मातुरसुधास्यन्दिना ।
शरत्परिणतज्योत्स्नामृतस्यन्दवत्
३०९:
सद्यश्शीतलितं
तस्तम्भे गरळं गळे भगवतश्चन्द्रार्धचूडामणेः ॥३३॥
यच्छैलेषु यदम्बुराशिषु यदुद्धिज्जेषु यजन्तुषु
कापि कापि हृतस्य तस्य सहसा लेपात्मना शेषितम् ।
उमादेवी जगन्माता पल्लव: किसलयः तद्वत्कोमलेन मृदुना, पाणिना हस्तेन
कण्ठपदं कण्ठस्य पदं स्थानं पराममर्श पस्पर्शेत्यर्थः । तथोक्तं देवीभागवते
'वामभांगस्थिता गौरी लोकानां हितकाम्यया । ग्रीवां जग्राह सहसा शिवस्य
परमेशितु: ॥ आन्तरं गळिते कालकूटे दग्धं जगद्भवेत्' इति । श्रीमहाभाग-
वतेऽपि 'तत: करतलीकृत्य व्यापि हालाहलं विषम् । अभक्षयन्महादेवः कृपया.
भूतभावनः ॥" इति ॥ निर्मर्यादेति ॥ निष्क्रान्ता मर्यादाया इति 'निरादयः क्रान्ता--
द्यर्थे पञ्चम्या' इति समासः । तथा च निर्मर्यादः निस्सीम: यो भवज्वरः संसार-
R
रोगः स एव ज्वलनोऽग्निः तेन सीदन्तः खिन्ना: ये जीवाः, जीवन्तीति जीवा:
21
इति व्युत्पत्त्या प्राणिन इत्यर्थः । तेषां जीवातुः जीवनौषधम् । 'जीवातुर्जीवनौषधम्'
इत्यमरः । तथाभूतेन सुधाया अमृतस्य स्यन्दि लावि तथाभूतेन जगतां लोका-
नां मातु: जनन्या: उमादेव्याः करपल्लवेन करकिसलयेन संस्पृष्ट परामृष्ट अत
एवं शरदि शरत्काले, परिणता कालवशात्परिपाकं प्राप्ता, या ज्योत्स्ना चन्द्रिका
तस्याः स्यन्दः स्रवणं श्रुतिरिति यावत् । तेन तुल्या स्यन्दवत् । 'तेन तुल्यं क्रिया
चेद्वति:' (5-1-115) इति वतिप्रत्ययः । सद्यः तत्क्षण शीतळितं शीतळीकृतं
सदित्यर्थः । गरळ विषं चन्द्रार्धचूडामणे: अर्धेन्दुशिरोमणे: परमेश्वरस्य गळे
एव तस्तम्भे स्तब्धमभूदित्यर्थ: । बहिर्न निस्ससार, उदरं च नाविशदिति भाव:
॥ यदिति ॥ सहसा अतर्कितं यथा तथेत्यर्थः । 'अतर्किते तु सहसा स्यात् '
A
1.'' दयामय्या दाक्षायण्या अन्तःस्थजगत्प्लोषनिराकेरणाय पाणिना परामृष्टे कण्ठ
एव तस्तम्मे गरलं, नान्तः, नापि बहि: जगाम ॥ अमृतेश्वरीसुधास्यन्दिहस्त पल्लवस्पर्श-
बलातःशीतलितञ्च ॥
निर्मर्यादभवज्वरज्वलनसीदज्जीवजीवातुना
संस्पृष्ट करपल्लवेन जगतां मातुरसुधास्यन्दिना ।
शरत्परिणतज्योत्स्नामृतस्यन्दवत्
३०९:
सद्यश्शीतलितं
तस्तम्भे गरळं गळे भगवतश्चन्द्रार्धचूडामणेः ॥३३॥
यच्छैलेषु यदम्बुराशिषु यदुद्धिज्जेषु यजन्तुषु
कापि कापि हृतस्य तस्य सहसा लेपात्मना शेषितम् ।
उमादेवी जगन्माता पल्लव: किसलयः तद्वत्कोमलेन मृदुना, पाणिना हस्तेन
कण्ठपदं कण्ठस्य पदं स्थानं पराममर्श पस्पर्शेत्यर्थः । तथोक्तं देवीभागवते
'वामभांगस्थिता गौरी लोकानां हितकाम्यया । ग्रीवां जग्राह सहसा शिवस्य
परमेशितु: ॥ आन्तरं गळिते कालकूटे दग्धं जगद्भवेत्' इति । श्रीमहाभाग-
वतेऽपि 'तत: करतलीकृत्य व्यापि हालाहलं विषम् । अभक्षयन्महादेवः कृपया.
भूतभावनः ॥" इति ॥ निर्मर्यादेति ॥ निष्क्रान्ता मर्यादाया इति 'निरादयः क्रान्ता--
द्यर्थे पञ्चम्या' इति समासः । तथा च निर्मर्यादः निस्सीम: यो भवज्वरः संसार-
R
रोगः स एव ज्वलनोऽग्निः तेन सीदन्तः खिन्ना: ये जीवाः, जीवन्तीति जीवा:
21
इति व्युत्पत्त्या प्राणिन इत्यर्थः । तेषां जीवातुः जीवनौषधम् । 'जीवातुर्जीवनौषधम्'
इत्यमरः । तथाभूतेन सुधाया अमृतस्य स्यन्दि लावि तथाभूतेन जगतां लोका-
नां मातु: जनन्या: उमादेव्याः करपल्लवेन करकिसलयेन संस्पृष्ट परामृष्ट अत
एवं शरदि शरत्काले, परिणता कालवशात्परिपाकं प्राप्ता, या ज्योत्स्ना चन्द्रिका
तस्याः स्यन्दः स्रवणं श्रुतिरिति यावत् । तेन तुल्या स्यन्दवत् । 'तेन तुल्यं क्रिया
चेद्वति:' (5-1-115) इति वतिप्रत्ययः । सद्यः तत्क्षण शीतळितं शीतळीकृतं
सदित्यर्थः । गरळ विषं चन्द्रार्धचूडामणे: अर्धेन्दुशिरोमणे: परमेश्वरस्य गळे
एव तस्तम्भे स्तब्धमभूदित्यर्थ: । बहिर्न निस्ससार, उदरं च नाविशदिति भाव:
॥ यदिति ॥ सहसा अतर्कितं यथा तथेत्यर्थः । 'अतर्किते तु सहसा स्यात् '
A
1.'' दयामय्या दाक्षायण्या अन्तःस्थजगत्प्लोषनिराकेरणाय पाणिना परामृष्टे कण्ठ
एव तस्तम्मे गरलं, नान्तः, नापि बहि: जगाम ॥ अमृतेश्वरीसुधास्यन्दिहस्त पल्लवस्पर्श-
बलातःशीतलितञ्च ॥