2023-06-05 16:40:35 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
नीलकण्ठ विजये सव्याख्याने
यद्घोरघोरतररूप' मघोरसंज्ञ
आवर्तितञ्जुकुटिभीषणमाननं ते ।
ते
तद्दक्षिणं पशुपतेः परमं पदं मे
सांसारिकार्तिहरणं शरणं प्रपद्ये ॥ २५ ॥ '
मिन्दमन्दुशेखरः परिरम्य बाहुभ्यामिद-
माचचक्षे।" 'भगवन् कमललोचन भवदर्शनेन परमामस्मि निर्वृति प्राप्तः,
आत्मनोऽपि किमधिकं प्रेमपदम् ।
both
4
इत्यमरः । कचश्शिरोरुहः । "कच: केशश्शिरोरुहः' इत्यमरः । तेषां संहतिबृन्दम् ।
'स्त्रियां तु संहतिबृन्दम्' इत्यमरः । तस्याः यौ मेदौ प्रकारौ ताभ्यां भिन्नं
परस्परं भेदवदिति तात्पर्यार्थः । ताहग्रूपमपि इह इदानीं एकं तावदभिन्नमेवेत्यर्थः ।
अर्धनारीश्वरतया अस्माकं प्रत्यक्षविषयत्वादिति भावः ॥ यदिति ॥ आवर्तिते
सर्वतो विघूर्णिते ये भ्रुकुट्यौ अक्षिकनीनिके । 'तन्द्री प्रमीला अकुटिर्मुकुटिर्भ्रकुटि:
त्रियाम्' इत्यमरः । ताभ्यां भीषणं दारुणम् । 'दारुणं भीषणं भीष्मम्' इत्यमरः ।
घोराणां भयङ्करप्रमथभूत पिशाचानां घोरतरमुत्यन्तभयङ्करमित्यर्थः । तथाविध रूप-
माकारः यस्य तत्तथांभूतम् । अघोरमिति संज्ञा नामधेयं यस्य तत्तथाभूतं
पशवो ब्रह्मादयः तेषां पति: तस्य ते तव । 'ब्रह्माद्याः पशवः प्रोक्ताः शिवस्तेषां
पतिः स्मृतः इति पुराणोक्तेः । यदाननं मुखं वर्तते सांसारिकाणां संसारिणां
सम्बन्धिनी या आति: पीड़ा । 'आर्तिः पीडाधनुष्कोट्योः' इत्यमरः । तस्या
हरणं नाशकम् अत एव परमुत्कृष्टं पदं प्राप्यस्थानभूतम् । 'पदं व्यवसितत्राण-
स्थान? इत्याद्यमरः । तच्छ्रिवदक्षिण मुख मम शरणं संरक्षकमिति । 'शरणं
गृहरक्षित्रोः' इत्यमरः । प्रपद्ये प्रपन्नोऽस्मीत्यर्थः । तमन्तरा विपदामुद्धर्तुरभावा-
दिति भावः ॥ इतीति ॥ इति इत्थं स्तुवन्तं स्तुतिं कुर्वन्तं इन्दिरारमणं श्रीहरिं,
इन्दुशेखर, श्री चन्द्रमौळीश्वर, बाहुभुजाभ्यां परिरभ्य आलिङ्ग्य, इदं वचनं
आचचक्षे जगाद ॥ भगवनिति ॥ हे भगवन् अप्रच्युतषाड्गुण्यशालिन् हे
कमललोचन पुण्डरीकाक्ष भवतस्तव दर्शन प्रेक्षणं तेन परमां निरतिशयां निवृति
सुखम् । 'निर्वृतिर्मनसस्तोषे मोक्षे प्रत्यागतावपि ' इति नानार्थमाला ।
2.
2
2
A
- भक्तानामघोरः, घोरोगी घोर घोरतरइच दक्षिणमुख विशेषः इति ज्ञेयम् ॥
यद्घोरघोरतररूप' मघोरसंज्ञ
आवर्तितञ्जुकुटिभीषणमाननं ते ।
ते
तद्दक्षिणं पशुपतेः परमं पदं मे
सांसारिकार्तिहरणं शरणं प्रपद्ये ॥ २५ ॥ '
मिन्दमन्दुशेखरः परिरम्य बाहुभ्यामिद-
माचचक्षे।" 'भगवन् कमललोचन भवदर्शनेन परमामस्मि निर्वृति प्राप्तः,
आत्मनोऽपि किमधिकं प्रेमपदम् ।
both
4
इत्यमरः । कचश्शिरोरुहः । "कच: केशश्शिरोरुहः' इत्यमरः । तेषां संहतिबृन्दम् ।
'स्त्रियां तु संहतिबृन्दम्' इत्यमरः । तस्याः यौ मेदौ प्रकारौ ताभ्यां भिन्नं
परस्परं भेदवदिति तात्पर्यार्थः । ताहग्रूपमपि इह इदानीं एकं तावदभिन्नमेवेत्यर्थः ।
अर्धनारीश्वरतया अस्माकं प्रत्यक्षविषयत्वादिति भावः ॥ यदिति ॥ आवर्तिते
सर्वतो विघूर्णिते ये भ्रुकुट्यौ अक्षिकनीनिके । 'तन्द्री प्रमीला अकुटिर्मुकुटिर्भ्रकुटि:
त्रियाम्' इत्यमरः । ताभ्यां भीषणं दारुणम् । 'दारुणं भीषणं भीष्मम्' इत्यमरः ।
घोराणां भयङ्करप्रमथभूत पिशाचानां घोरतरमुत्यन्तभयङ्करमित्यर्थः । तथाविध रूप-
माकारः यस्य तत्तथांभूतम् । अघोरमिति संज्ञा नामधेयं यस्य तत्तथाभूतं
पशवो ब्रह्मादयः तेषां पति: तस्य ते तव । 'ब्रह्माद्याः पशवः प्रोक्ताः शिवस्तेषां
पतिः स्मृतः इति पुराणोक्तेः । यदाननं मुखं वर्तते सांसारिकाणां संसारिणां
सम्बन्धिनी या आति: पीड़ा । 'आर्तिः पीडाधनुष्कोट्योः' इत्यमरः । तस्या
हरणं नाशकम् अत एव परमुत्कृष्टं पदं प्राप्यस्थानभूतम् । 'पदं व्यवसितत्राण-
स्थान? इत्याद्यमरः । तच्छ्रिवदक्षिण मुख मम शरणं संरक्षकमिति । 'शरणं
गृहरक्षित्रोः' इत्यमरः । प्रपद्ये प्रपन्नोऽस्मीत्यर्थः । तमन्तरा विपदामुद्धर्तुरभावा-
दिति भावः ॥ इतीति ॥ इति इत्थं स्तुवन्तं स्तुतिं कुर्वन्तं इन्दिरारमणं श्रीहरिं,
इन्दुशेखर, श्री चन्द्रमौळीश्वर, बाहुभुजाभ्यां परिरभ्य आलिङ्ग्य, इदं वचनं
आचचक्षे जगाद ॥ भगवनिति ॥ हे भगवन् अप्रच्युतषाड्गुण्यशालिन् हे
कमललोचन पुण्डरीकाक्ष भवतस्तव दर्शन प्रेक्षणं तेन परमां निरतिशयां निवृति
सुखम् । 'निर्वृतिर्मनसस्तोषे मोक्षे प्रत्यागतावपि ' इति नानार्थमाला ।
2.
2
2
A
- भक्तानामघोरः, घोरोगी घोर घोरतरइच दक्षिणमुख विशेषः इति ज्ञेयम् ॥