2023-06-05 16:40:34 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
तुरीयाश्वांसः
गृहीतटङ्कमितरकरेण,
मृगं
•
मेकेन करेण, अतिकठिनाज्ञानपाषाणसमुढङ्कनायेव
निरुपप्लवा पवर्गदानसत्रदीक्षिते जयत्यभयङ्करे करे निस्सारभोगवदान्येन
कि मयेति हियेवावाङ्मुखेन वराङ्कितेन करारविन्देन परिपूरयन्त मभिमता-
न्यभिसन्धिमताम्, नीरूपदिगम्बराच्छादननिर्वेदादिव बहुरूपेण तारक्ष-
वेण चर्मणाऽभिसंवीतम्, चिन्मये अतिनिर्मले वपुषि जपाकुसुमपार्श्वग
प्रतीति वाऽर्थः । जिगमिषन्तं गन्तुमिच्छन्तमिव स्थितं वेदमयं वेदस्वरूपम्,
हरिणम् । 'मृगे कुरङ्गवातायुहरिणाऽजिनयोनयः' इत्यमरः । अपरपादयोः पश्चा-
चरणयोर्नियन्त्रणेन नियम नेनेत्यर्थः । आत्मन्येव निभृतं निश्चलं यथा तथा नियच्छन्तं
निगृह्णन्तम्, अतिकठिनमति निष्ठुरम् । 'कर्कशं कठिनं क्रूरं कठोरं निष्ठुरम् '
इत्यमरः । यदज्ञानमेव पाषाणं तस्य समुहकनं विभेदनं तस्मा इव इतरस्तदन्यः यः
!
करो हस्तस्तेन गृहीतः स्वीकृत टङ्क: पाषाणभेदकायोविकारो येन स तथाभूतम् ।
'वृक्षादनो वृक्षभेदी टङ्कः पाषाणदारण :' इत्यमरः । निष्क्रान्तः उपप्लव: उत्पातो
विष्ठव वा यस्मात्सः । 'उपप्लवस्सैहिकेये विप्लवोत्यातयोरपि' इति हेमचन्द्रः ।
तथाभूतश्चासौ योऽपवर्गों मोक्षः । 'मोक्षोऽपवर्गोऽथाज्ञानम्' इत्यमरः । तस्य दानं
वितरण तदेव सत्र एकवत्सरादिबहुवत्सरादिसाध्ययाग विशेषः । तस्मिन् दीक्षिते
बुद्धदीक्षे अत एवाभयङ्करे ' अभयप्रदातरि, करे हस्ते, जयति सर्वोत्कर्षेण वर्तमाने
सतीत्यर्थ: । निस्सारस्तुच्छो यो भोगः वैषयिकसुखं तस्य वदान्येन दात्रा । 'भोग-
ससुखे यादिभृतौ ' ' वदान्यो दातृमहतोः' इति च अमरः । मया किं प्रयोजनमिति
ह्रिया लज्जयेव, अवाङ्मुखेन अघोमुखेन वराकितेन वरदमुद्राङ्कितेन करारविन्देन
अभिसन्धिमतां फलाभिलाषवताम् अभिमतानि प्रार्थिताथान् अभीरयन्तं (?) वितरन्त-
मित्यर्थः । योगेन संरक्षणधुरीणमिति भावः । अथवा पूरयन्तं पालयन्त मित्यर्थः ।
क्षेमेण संरक्षकमिति भाव: । 'पू पालनपूरणयोः' इति धातोर्णिजन्ताल्लटश्शत्रा-
देश: । नीरूपं रूपरहित यद्दिगेवाम्बरं वस्त्रम् । 'अम्बरं व्योन्नि वाससि इत्यमरः ।
तेनाच्छादनं परितो धारणं तस्मिन् निर्वेदो जुगुप्सा तस्मादिव बहून्यनेकानि
रूपाणि नीलपीतादीनि यस्य तत्तथाभूतेन । तरक्षोः व्याघ्रस्य इदं तारक्षवं
वैयाघ्रमित्यर्थः । तथाभूतेन चर्मणाऽजिनेन । 'तरक्षुस्तु मृगादन:' 'अजिनं चर्म
C
२८९
1. अभयमुद्रया मोक्षदानं, वरमुद्रया अवरया वृतेप्सितदानं, टङ्कमुद्रया अज्ञान-
पाषाणसमुहङ्कनम् - इति करचतुष्टय चिह्नस्य तात्पर्य दर्शितम् ।
N- 37
गृहीतटङ्कमितरकरेण,
मृगं
•
मेकेन करेण, अतिकठिनाज्ञानपाषाणसमुढङ्कनायेव
निरुपप्लवा पवर्गदानसत्रदीक्षिते जयत्यभयङ्करे करे निस्सारभोगवदान्येन
कि मयेति हियेवावाङ्मुखेन वराङ्कितेन करारविन्देन परिपूरयन्त मभिमता-
न्यभिसन्धिमताम्, नीरूपदिगम्बराच्छादननिर्वेदादिव बहुरूपेण तारक्ष-
वेण चर्मणाऽभिसंवीतम्, चिन्मये अतिनिर्मले वपुषि जपाकुसुमपार्श्वग
प्रतीति वाऽर्थः । जिगमिषन्तं गन्तुमिच्छन्तमिव स्थितं वेदमयं वेदस्वरूपम्,
हरिणम् । 'मृगे कुरङ्गवातायुहरिणाऽजिनयोनयः' इत्यमरः । अपरपादयोः पश्चा-
चरणयोर्नियन्त्रणेन नियम नेनेत्यर्थः । आत्मन्येव निभृतं निश्चलं यथा तथा नियच्छन्तं
निगृह्णन्तम्, अतिकठिनमति निष्ठुरम् । 'कर्कशं कठिनं क्रूरं कठोरं निष्ठुरम् '
इत्यमरः । यदज्ञानमेव पाषाणं तस्य समुहकनं विभेदनं तस्मा इव इतरस्तदन्यः यः
!
करो हस्तस्तेन गृहीतः स्वीकृत टङ्क: पाषाणभेदकायोविकारो येन स तथाभूतम् ।
'वृक्षादनो वृक्षभेदी टङ्कः पाषाणदारण :' इत्यमरः । निष्क्रान्तः उपप्लव: उत्पातो
विष्ठव वा यस्मात्सः । 'उपप्लवस्सैहिकेये विप्लवोत्यातयोरपि' इति हेमचन्द्रः ।
तथाभूतश्चासौ योऽपवर्गों मोक्षः । 'मोक्षोऽपवर्गोऽथाज्ञानम्' इत्यमरः । तस्य दानं
वितरण तदेव सत्र एकवत्सरादिबहुवत्सरादिसाध्ययाग विशेषः । तस्मिन् दीक्षिते
बुद्धदीक्षे अत एवाभयङ्करे ' अभयप्रदातरि, करे हस्ते, जयति सर्वोत्कर्षेण वर्तमाने
सतीत्यर्थ: । निस्सारस्तुच्छो यो भोगः वैषयिकसुखं तस्य वदान्येन दात्रा । 'भोग-
ससुखे यादिभृतौ ' ' वदान्यो दातृमहतोः' इति च अमरः । मया किं प्रयोजनमिति
ह्रिया लज्जयेव, अवाङ्मुखेन अघोमुखेन वराकितेन वरदमुद्राङ्कितेन करारविन्देन
अभिसन्धिमतां फलाभिलाषवताम् अभिमतानि प्रार्थिताथान् अभीरयन्तं (?) वितरन्त-
मित्यर्थः । योगेन संरक्षणधुरीणमिति भावः । अथवा पूरयन्तं पालयन्त मित्यर्थः ।
क्षेमेण संरक्षकमिति भाव: । 'पू पालनपूरणयोः' इति धातोर्णिजन्ताल्लटश्शत्रा-
देश: । नीरूपं रूपरहित यद्दिगेवाम्बरं वस्त्रम् । 'अम्बरं व्योन्नि वाससि इत्यमरः ।
तेनाच्छादनं परितो धारणं तस्मिन् निर्वेदो जुगुप्सा तस्मादिव बहून्यनेकानि
रूपाणि नीलपीतादीनि यस्य तत्तथाभूतेन । तरक्षोः व्याघ्रस्य इदं तारक्षवं
वैयाघ्रमित्यर्थः । तथाभूतेन चर्मणाऽजिनेन । 'तरक्षुस्तु मृगादन:' 'अजिनं चर्म
C
२८९
1. अभयमुद्रया मोक्षदानं, वरमुद्रया अवरया वृतेप्सितदानं, टङ्कमुद्रया अज्ञान-
पाषाणसमुहङ्कनम् - इति करचतुष्टय चिह्नस्य तात्पर्य दर्शितम् ।
N- 37