2023-06-05 16:40:26 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
तृतीयाश्वासः
२५३
'क्षुद्रैः किं करणीयमेभिरुरगैः क्षीणायुषामन्तकैः
या शेषं नयतेति वागजनि ते सैवास्तु सत्याधुना ।
भूभारे ह्युपयुक्त एष विदितस्सर्वैस्ततोऽन्यः पुनः
त्वं शेषो' भवसीति निश्चित धियस्त्वामेव याचामहे ॥ ६ ॥
अपि लक्ष्णीकुर्मो मणिवदचलं पाणिकषणैः
अपि त्वां वोढास्मस्सुखशयितमादुग्धजलधेः ।
सुख चाकर्षामस्तदुपरि यथा तुष्यति भवान्
प्रसीदायच्छस्व प्रचल शनकैः प्राप्नुहि यशः ॥ ६२ ॥
किंबहुना । प्रातिवेशिका वयं भवतः परिचितहृदयाश्च चिर-
Za
क्षुद्रैरिति ॥ क्षीणं नष्टं आयुर्जीवितकांलो येषां ते तथाभूतानाम्। 'आयुर्जीवितकालो
ना' इत्यमरः। अन्तकैर्मारकैः । अत एव क्षुद्रैः कदर्यैः, 'कदर्ये कृपणक्षुद्र किम्प-
'चानमितम्पचाः' इत्यमरः । एभिरुरगैः पन्नगैः करणीयं कर्तव्यं किम् । एतैः
साध्यं न भवतीति भावः । शेषं नयतेत्येवं ते तथा वागजनि अजायतासीदिति
वाऽर्थः। सा वागेव अधुना सत्या अवितथा अस्तु भवतु । सर्वैः विदितः ज्ञातः एषो-
sपि शेषोऽपीत्यर्थः । भूभारे भूमिधारणविषये उपयुक्तः । ततः तस्मात् भूमिभार- -
कादन्यः शेषः पुनः अवशिष्टस्त्वित्यर्थः । त्वं भवानेवासि भवसीत्यर्थः । इति इत्थं
निश्चितघियः निर्णीतबुद्धयः वयं त्वामेव याचामहे प्रार्थयामहे ॥ अपीति ॥ अचलं
मन्दरमँपि पाणिभिः हस्तैः,' कषणानि घर्षणानि, तैर्मणिना तुल्यं मणिवच्छ्रलक्ष्णीकुर्मः
'कृशीकुर्मः । 'ऋक्ष्ण सूक्ष्म दस्रं कृशं तनु' इत्यमरः । आदुग्धजलधेः
'क्षीरसमुद्रमभिव्याप्य त्वां भवन्तमपि, सुखेन अनायासेन, शयितम् । भावे क्तः ।
स्वापो यस्मिन् कर्मणि तत्तथा । वोढास्मः भुजेषु वक्ष्याम इत्यर्थः ॥ 'वह
प्रापणे' इतिं 'घातोलुट्। 'संहिवहोरोदवर्णस्य' (6-3-112) इत्योत्वम् । यथा
"भवान् तुष्यति हर्ष प्राप्नोषि, तदुपरि मन्दरोपरि, आवेष्टयेति शेषः । सुखमनायासं
यथा तथा आकर्षामः आकर्षणं कुर्मः । प्रसीद आयच्छस्व आगच्छेत्यर्थः । शनकैः
प्रचल प्रयाहीत्यर्थ: 1 यशः कीर्ति प्राप्नुहि ॥ प्रातिवेशिका इति ॥ यतः
1. शेषं नयतेति भवद्वचनं सत्यं कुरु, त्वं शेषः अवशिष्ट: इतरेषां क्षुद्रसर्पत्वात्,
आदिशेषस्य च भूभारे नियुक्तत्वात् इति चमत्कारवाचा वासुकिमभ्युपगमयति ॥
२५३
'क्षुद्रैः किं करणीयमेभिरुरगैः क्षीणायुषामन्तकैः
या शेषं नयतेति वागजनि ते सैवास्तु सत्याधुना ।
भूभारे ह्युपयुक्त एष विदितस्सर्वैस्ततोऽन्यः पुनः
त्वं शेषो' भवसीति निश्चित धियस्त्वामेव याचामहे ॥ ६ ॥
अपि लक्ष्णीकुर्मो मणिवदचलं पाणिकषणैः
अपि त्वां वोढास्मस्सुखशयितमादुग्धजलधेः ।
सुख चाकर्षामस्तदुपरि यथा तुष्यति भवान्
प्रसीदायच्छस्व प्रचल शनकैः प्राप्नुहि यशः ॥ ६२ ॥
किंबहुना । प्रातिवेशिका वयं भवतः परिचितहृदयाश्च चिर-
Za
क्षुद्रैरिति ॥ क्षीणं नष्टं आयुर्जीवितकांलो येषां ते तथाभूतानाम्। 'आयुर्जीवितकालो
ना' इत्यमरः। अन्तकैर्मारकैः । अत एव क्षुद्रैः कदर्यैः, 'कदर्ये कृपणक्षुद्र किम्प-
'चानमितम्पचाः' इत्यमरः । एभिरुरगैः पन्नगैः करणीयं कर्तव्यं किम् । एतैः
साध्यं न भवतीति भावः । शेषं नयतेत्येवं ते तथा वागजनि अजायतासीदिति
वाऽर्थः। सा वागेव अधुना सत्या अवितथा अस्तु भवतु । सर्वैः विदितः ज्ञातः एषो-
sपि शेषोऽपीत्यर्थः । भूभारे भूमिधारणविषये उपयुक्तः । ततः तस्मात् भूमिभार- -
कादन्यः शेषः पुनः अवशिष्टस्त्वित्यर्थः । त्वं भवानेवासि भवसीत्यर्थः । इति इत्थं
निश्चितघियः निर्णीतबुद्धयः वयं त्वामेव याचामहे प्रार्थयामहे ॥ अपीति ॥ अचलं
मन्दरमँपि पाणिभिः हस्तैः,' कषणानि घर्षणानि, तैर्मणिना तुल्यं मणिवच्छ्रलक्ष्णीकुर्मः
'कृशीकुर्मः । 'ऋक्ष्ण सूक्ष्म दस्रं कृशं तनु' इत्यमरः । आदुग्धजलधेः
'क्षीरसमुद्रमभिव्याप्य त्वां भवन्तमपि, सुखेन अनायासेन, शयितम् । भावे क्तः ।
स्वापो यस्मिन् कर्मणि तत्तथा । वोढास्मः भुजेषु वक्ष्याम इत्यर्थः ॥ 'वह
प्रापणे' इतिं 'घातोलुट्। 'संहिवहोरोदवर्णस्य' (6-3-112) इत्योत्वम् । यथा
"भवान् तुष्यति हर्ष प्राप्नोषि, तदुपरि मन्दरोपरि, आवेष्टयेति शेषः । सुखमनायासं
यथा तथा आकर्षामः आकर्षणं कुर्मः । प्रसीद आयच्छस्व आगच्छेत्यर्थः । शनकैः
प्रचल प्रयाहीत्यर्थ: 1 यशः कीर्ति प्राप्नुहि ॥ प्रातिवेशिका इति ॥ यतः
1. शेषं नयतेति भवद्वचनं सत्यं कुरु, त्वं शेषः अवशिष्ट: इतरेषां क्षुद्रसर्पत्वात्,
आदिशेषस्य च भूभारे नियुक्तत्वात् इति चमत्कारवाचा वासुकिमभ्युपगमयति ॥