2023-03-17 09:36:40 by Padmavati
This page has been fully proofread once and needs a second look.
कपिलोपाख्यानम् ।
८१
न्तितं तावका
प्रसिद्धः स्वायम्भुवो मनुः निजमन्तरं चतुर्युगाणां साधिकैकसप्ततिपरिमितं कालम्
अन्तरायाः शाररिमानसदौवक
भवदङ्घ्रिस्मरणतच्चरितकथनानुभावात् । अत एव सुखं स्वैरं यथा भवति तथा
निनाय गमयामास ॥ १ ॥
अथ कापिलप्रसङ्गाय कर्दमकथा प्रस्तूयते-
समये खलु तत्र कर्दमाख्यो द्रुहिणच्छायभवस्तदीयवाचा ।
धृतसर्गरसो निसर्गरम्यं भगवंस्त्वामयुतं समाः सिषेवे ॥ २॥
समय इति । तत्र समये तस्मिन् काले कर्दम इत्याख्या यस्य स प्रजापतिः
द्रुहिणच्छायभव इति, "छायायाः कर्दमो जज्ञे" ( श्री. भा. स्क. ३. अ. १२ श्लो.
२७) इत्युक्तेः। तदीयवाचा प्रजाः सृजेति ब्रह्मण आदेशाद् धृतसर्गरसः प्रजासृ-
ष्टिकामः सन् । निसर्गरम्यं स्वत एव सञ्चिन्तकहृदयरञ्जकम् अयुतं समा
दशसहस्रसंवत्सरं सिषेवे तपश्चकार ॥ २ ॥
गरुडोपरि कालमेघकस्रं विलसत्केलिसरोजपाणिपद्मम् ।
विभो
हसितोल्लसिताननं वि
गरुडेति। त्वं तस्मै गरुडोपरि गरुडांस
रुषे स्म दर्शयामासिथ ॥ ३ ॥
स्तुवते पुलकावृताय तस्मै मनुपुत्रीं दयितां नवापि पुत्रीः ।
कपिलं च सुतं स्वमेव पश्चात् स्वगतिं चाप्यनुगृह्य निर्गतोऽभूः ॥ ४ ॥
स्तुवत इति । ततश्च भुवि पतित्वा प्रणम्योत्था[^१]य स्तुवते प्रमोद
ताय तस्मै कर्दमप्रजापतये मनुपुत्रीं देवहूतिं दयितां भार्
शभूतं कपिलं सुतं च पश्चादन्ते स्वगतिं मोक्षं चानुगृह्य निर्गतोऽभूः[^२] प्रस्थितवा
स्वायंभुवो मनुर्ब्रह्मावर्तं नाम देशमधिवसति, स रथेन स्वमहि
[^१]. 'त्थिताय' ख. पाठः
[^२.] 'सि' क. पा