2023-02-16 08:51:58 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
1
नारायणीये
[स्कन्धः - १
शस्यातिस्वच्छतया चैतन्यपरिच्छेदकत्वाभावात् तन्मये लीलाविग्रहेऽहंममाभिमा-
नासम्भवात् तन्निबन्धनस्य संसारस्यापि भगवत्यसम्भव एवेति । ननु शरीरसम्बन्धे
समानेऽप्येकः संसरत्यन्यः संसारयतीति कुत एतद् वैषम्यमिति शङ्कां परिहरन्
भगवन्तं सम्बोधयति – एवमहिमविभवाकुण्ठेति । स्वस्थ महिमा योगैश्वर्ये, स
एव विभवः शक्तिः, तेनाकुण्ठ: अप्रतिहतचिच्छक्तिरित्यर्थः । अयमाशयः-
जीबो मायापरतन्त्रः संसरति, ईश्वरस्तु स्वाधीनया माययाङ्गीकृतलीलाविग्रहः सन्
सर्गादिलीलः करोतीति महदिदं वैषम्यम् ॥ ५ ॥
१२
सम्प्रति भगवन्मूर्तः सौन्दर्य वर्णयति द्वाभ्यां ---
तत्ते प्रत्यग्रधाराधरललितकलाया वलीकेलिकारं
लावण्यस्यैकसारं कृतिजनदृशां पूर्णपुण्यावतारम् ।
लक्ष्मीनिश्शकलीलानिलयनममृतस्यन्दसन्दोहमन्तः
सिञ्चत् सञ्चिन्तकानां वपुरनुकलये मारुतागारनाथ ! ॥ ६ ॥
तदिति । हे मारुतागारनाथ ! ते तत् शुद्धसत्त्वमयं वपुः अनुकलये स्म-
रामीत्यर्थः । प्रत्यग्रेति सजलजलधरवत् प्रतिनवकलायकुसुमवच्चातिमनोहरं, श्याम-
लैमित्यर्थः । लावण्यस्यैकसारनिति लावण्यद्रव्यस्य केवलसारांशेनैव विरचितमि-
त्यर्थः । सुकृतिजनदृशां पूर्णपुण्यावतारमिति । अत्र फलाभिसन्धिरहितानि विहित
सकलकर्माणि सुकृतान्युच्यन्ते तदनुष्ठातारः सुकृतिजनाः, तेषां दृशां पूर्णस्य
निश्शेषस्य पुण्यस्यावतारः (तं), सुकृतिजनानां चक्षुरिन्द्रियैरनुभवनीयं पुण्यपूर-
मेव भगवन्मूर्त्याकारेण परिणतमित्यर्थः । अपिच लक्ष्म्याः प्रेमप्रतिपत्तिविलम्भा-
द्येक विषयतया निश्शङ्कलीलानिलयनम् । किञ्च सञ्चिन्तकानाम् उपासकानाम्
अन्तः हृदये अमृतस्यन्दसन्दोहं ब्रह्मानन्दामृतद्रवझरी सिञ्चद् उपासकानां
हृदयं ब्रह्मानन्दामृतद्रवेणाप्लाव्य सकलसन्तापं शमयतीत्यर्थः ॥ ६ ॥
कष्टा ते सृष्टिचेष्टा बहुतरभवखेदावहा जीवभाजा-
मित्येवं पूर्वआलोचितमजित ! मया नैवमद्याथिजाने ।
१. 'लां क' ख. पाठः २. 'लम् । ला' ख. पाठः, ३. 'यपु' क. पाठः,
नारायणीये
[स्कन्धः - १
शस्यातिस्वच्छतया चैतन्यपरिच्छेदकत्वाभावात् तन्मये लीलाविग्रहेऽहंममाभिमा-
नासम्भवात् तन्निबन्धनस्य संसारस्यापि भगवत्यसम्भव एवेति । ननु शरीरसम्बन्धे
समानेऽप्येकः संसरत्यन्यः संसारयतीति कुत एतद् वैषम्यमिति शङ्कां परिहरन्
भगवन्तं सम्बोधयति – एवमहिमविभवाकुण्ठेति । स्वस्थ महिमा योगैश्वर्ये, स
एव विभवः शक्तिः, तेनाकुण्ठ: अप्रतिहतचिच्छक्तिरित्यर्थः । अयमाशयः-
जीबो मायापरतन्त्रः संसरति, ईश्वरस्तु स्वाधीनया माययाङ्गीकृतलीलाविग्रहः सन्
सर्गादिलीलः करोतीति महदिदं वैषम्यम् ॥ ५ ॥
१२
सम्प्रति भगवन्मूर्तः सौन्दर्य वर्णयति द्वाभ्यां ---
तत्ते प्रत्यग्रधाराधरललितकलाया वलीकेलिकारं
लावण्यस्यैकसारं कृतिजनदृशां पूर्णपुण्यावतारम् ।
लक्ष्मीनिश्शकलीलानिलयनममृतस्यन्दसन्दोहमन्तः
सिञ्चत् सञ्चिन्तकानां वपुरनुकलये मारुतागारनाथ ! ॥ ६ ॥
तदिति । हे मारुतागारनाथ ! ते तत् शुद्धसत्त्वमयं वपुः अनुकलये स्म-
रामीत्यर्थः । प्रत्यग्रेति सजलजलधरवत् प्रतिनवकलायकुसुमवच्चातिमनोहरं, श्याम-
लैमित्यर्थः । लावण्यस्यैकसारनिति लावण्यद्रव्यस्य केवलसारांशेनैव विरचितमि-
त्यर्थः । सुकृतिजनदृशां पूर्णपुण्यावतारमिति । अत्र फलाभिसन्धिरहितानि विहित
सकलकर्माणि सुकृतान्युच्यन्ते तदनुष्ठातारः सुकृतिजनाः, तेषां दृशां पूर्णस्य
निश्शेषस्य पुण्यस्यावतारः (तं), सुकृतिजनानां चक्षुरिन्द्रियैरनुभवनीयं पुण्यपूर-
मेव भगवन्मूर्त्याकारेण परिणतमित्यर्थः । अपिच लक्ष्म्याः प्रेमप्रतिपत्तिविलम्भा-
द्येक विषयतया निश्शङ्कलीलानिलयनम् । किञ्च सञ्चिन्तकानाम् उपासकानाम्
अन्तः हृदये अमृतस्यन्दसन्दोहं ब्रह्मानन्दामृतद्रवझरी सिञ्चद् उपासकानां
हृदयं ब्रह्मानन्दामृतद्रवेणाप्लाव्य सकलसन्तापं शमयतीत्यर्थः ॥ ६ ॥
कष्टा ते सृष्टिचेष्टा बहुतरभवखेदावहा जीवभाजा-
मित्येवं पूर्वआलोचितमजित ! मया नैवमद्याथिजाने ।
१. 'लां क' ख. पाठः २. 'लम् । ला' ख. पाठः, ३. 'यपु' क. पाठः,