2023-02-28 03:57:34 by Padmavati
This page has not been fully proofread.
नारायणीये
[स्कन्धः - १.
—
शक्तिप्रधानेश्वरोपाधिः, ययेश्वरः सृष्ट्यादि करोति । अविद्या नामावरणशक्तिप्रधाना
जीवोपाधिः, ययेश्वरः सन्नपि जीवस्तत्कृतोपाधिभेदेन संसारी भवति । अतो जीवे-
श्वरयोरेकत्वेऽप्यविद्यया संसारो विद्य
र्गुणत्वा
स्वाप्नाः कर्तृत्वभोक्तृत्वादय इत्यलमतिप्रसङ्गेन । ननु कर्तृत्वभोक्तृत्वादिरात्मनः
स्वाभाविको धर्म<flag>शत</flag> न कदाचिदपि तेन
देशा
मित्यर्थः । ततश्च व्योम
त्वभोक्तृत्वे इत्यर्थः । नित्यत्वं च ब्रह्मणः कार्यप्रपञ्चस्योत्पत्तेः प्राक् पश्चादपि विद्य-
मानत्वम् । विभुत्वं च यथा मृत्सुवर्णादेर्घटकुण्डलादिषूपादानकारणत्वेनानुगमः,
तद्वत् सर्वोपादानस्य ब्रह्मणोऽपि सर्वत्र शरीरादौ कारणत्वेनानुस्यूतत्वात् सर्वव्या-
प्तत्वम् । अतोऽनेन जगत्कारणं ब्रह्मेति[^३] अयावल्लक्ष्यभावि तटस्थलक्षणमप्यर्थादुक्तं
वेदितव्यम् । एवं लक्षणद्वयसिद्ध
निगमा उपनिषदः,
रित्यर्थः । अस्पष्टं यथा भवति तथा निर्
ङ्गैस्तात्पर्ये
वाक्यार्थज्ञाने सत्यपि विपरीतान्यथाभावनादि दिङ्मोह[^६]वत् सहसा न निवर्तते ।
अतः श्रवणमननादिना तन्निवृत्तावेव ब्रह्मज्ञानमनुभवपर्यवसाय्यवतिष्ठत इति
भावः । नन्वेवंभूतब्रह्मदर्शने[^७] सति किं फलं, तत्राह
पुनः ब्रह्मज्ञानानन्तरमित्यर्थः । उरुः पुरुषार्थो मोक्षः । तस्य चोरुत्वं दुःखानुषङ्गा-
भावात् कालदेशानवच्छेदाच्च परिपूर्णत्वम्, इतरपुरुषार्थानां कर्मजन्यतया तदभा-
वात्[^८] । पुरुषार्थात्मकमिति । ब्रज्ञानसमनन्तरमेव ब्रह्म पुरुषार्थरूपेणावतिष्ठत
इत्यर्थः । एवं ब्रह्मभूतस्य न पुनरावृत्तिरित्यभिप्रायेण ब्रह्म विशिनष्टि
-
क्तमिति । नित्यमेव मुक्तं मायातत्का
-
-
[^१]. 'या त' क. पाठ:.
[^२]. 'क्तमिति वि' क. पाठ:.
[^३]. 'ति या' ख. पाठ:
[^४]. 'तेषां
[^५]. 'ण प्र' क. पाठ:.
[^६]. 'हादिव' क. पाठ:.
[^७]. 'ने किं' क. पाठः.
[^८]. '